آشنایی با المپیاد کامپیوتر و مراحل و منابع آن
دیگه کامپیوتر که نیاز به معرفی کردن نداره! الان کل دنیا روی کامپیوتر و تجهیزات کامپیوتری میچرخه. ما توی قرنی هستیم که روز به روز همه چی داره پیشرفت میکنه و دلیل همه این پیشرفت‌ها کامپیوتره و بدون اون اصلا امکان پذیر نبوده. نرم افزار‌های هوش مصنوعی یا همون AI ها هم جدیدترین دستاورد دنیای کامپیوتره که به تازگی خیلی سر زبونا افتاده و کاری رو انجام میده کلی متخصص باید پاش باشن تا جواب بگیرن! مثل هوش مصنوعی chat GBT که هر سوالی ازش بپرسی جواب میده و حتی میتونه برات کد بزنه. پس تا الان متوجه شدی که دنیا دنیای کامپیوتره پس تو اگه توی این حوزه خبره باشی موفقیت رو شاخته! پس بریم بیشتر با المپیاد کامپیوتر آشنا شیم.
المپیاد کامپیوتر چیست؟
المپیاد کامپیوتر خیلی المپیاد مفهومیه و کلا سه بخش اصلی داره که ریاضیات، الگوریتم و برنامه نویسی رو شامل میشه. برای شروع این المپیاد اول از همه پایه ریاضی قوی داشته باشید و مباحث ترکیبیاتی و گراف رو خوب یاد بگیرید که بخش زیادی از سوالات مرحله اول و دوم المپیاد کامپیوتر رو همینا تشکیل میدن. کلا کامپیوتر و ریاضیات دو موضوع جدایی ناپذیرن پس حواستون باشه که خوب ریاضی تمرین کنید و برای تمرین ریاضی هم باید کی سوال خوب و خفن حل کنید.
تا قبل اینکه المپیاد کامپیوتری بشی احتمالا مباحث المپیاد کامپیوتر رو قبلا تو مدرسه ندیدین. تو المپیاد کامپیوتر برای قبولی تو مرحله اول و دوم نیازی به برنامه‌نویسی نیست و معمولا سوالات مرحله یک و مرحله دو خیلی توانایی حل مساله و دانش ریاضی مهمه.
تاریخچه المپیاد کامپیوتر
اولین بار المپیاد جهانی کامپیوتر در سال ۱۹۸۹ در کشور بلغارستان برگزار شد. ایران برای بار اول در سال ۱۹۹۲ در این المپیاد شرکت کرد و از اون زمان تا الان(که میشه آخر سال ۲۰۲۲ چون هنوز آزمون ۲۰۲۳ تشکیل نشده) موفق شده ۱۱۵ مدال کسب کنه که از این تعداد ۳۰ مدال طلا، ۶۲ مدال نقره و ۲۳ مدال برنز سهم تیم ایران بوده و به طور کلی ایران در بین کشور‌های شرکت کننده رتبه ۸ ام جهان رو داره و هر سال جزو بهترین‌های این المپیاده.
مزایای المپیاد کامپیوتر
خب المپیاد کامپیوتر چه مزایایی داره؟ خداییش یعنی نمیدونی؟ اول بریم سراغ مادیات! میدونستی اونایی که برنامه نویسی خفن میکنن بیشترین حقوق رو دارن؟ و اینکه حتی میتونن بدون دردسر با شرکت‌های خارجی کار کنن و براشون برنامه نویسی کنن حتی از داخل ایران! و اینجوری میتونن درآمد دلاری به دست بیارن. تازه همونطور که گفتم برنامه نویسی یه مهارته و همه جا به دردت میخوره و اگه تو توش خفن باشی تو آدم قرن ۲۱ ام هستی! حالا بریم ببینیم دیگه کلاس المپیاد کامپیوتر چه فایده‌ای برای ما داره.
ببین تو فقط کافیه مدال طلا شی. اون موقعه که دیگه دردسر کنکور رو نداری هر رشته‌ای از رشته‌های ریاضی-فیزیکی که بخوای رو میتونی تو بهترین دانشگاه‌های کشور بخونی کسیم بهت نمیگه چرا! تازه اگه مدال نقره یا برنز هم شدی اصلا نگران نباش یه سهمیه‌ای داری به اسم سهمیه بیست درصد که اگه بتونی ۸۰ درصد تراز آخرین نفری که اون رشته رو قبول شده بیاری راحت میتونی بری بشینی کنارش و درس بخونی.
اگه مدال بشی عضو بنیاد ملی نخبگان میشی و کلی امتیاز مختلف بهت میدن مثلا موقع دانشجوییت بهت حقوق میدن(چی بهتر از اینکه درس بخونی به خاطرش پولم بگیری). اگه پسرم باشی که میتونی دوره سربازیت رو با پروژه بگذرونی و دیگه نگرانی نداری.
آشنایی با مراحل المپیاد کامپیوتر
المپیاد کامپیوتر برخلاف بقیه المپیاد‌ها یه مرحله اضافه تر داره پس حواست باشه برای اینکه بری دوره تابستونه یه مرحله اضافه‌تر هم باید پشت سر بزاری! توی این مراحل هر مرحله نسبت به مرحله قبل سختتره و مهارت‌های خاصی میخواد. حالا بریم بیشتر با مراحل المپیاد کامپیوتر آشنا بشیم:
مرحله اول
مرحله اول المپیاد کامپیوتر تقریبا ۳۰ تا سوال ترکیبیات داره که اگه خوب ترکیبیات رو خونده باشی و سوال حل کرده باشی اصلا کاری نداره قبول شدنش. زمان برگزاری این مرحله بهمن ماهه. طبق بخش‌نامه باشگاه دانش پژوهان جوان بچه‌های دهمی و یازدهمی همه میتونن شرکت کنن و از همه مهم‌تر همیشه ما یه سری کتاب برای اینکه بچه‌ها ازش بخونن و تمرین کنن می‌گفتیم که امسال خود باشگاه این کتاب‌ها رو توی بخش‌نامه‌اش آورده؛ کتاب‌هایی مثل ترکیبیات دکتر علیپور، آشنایی با الگوریتم یحیی تابش و کتاب محافل ریاضی که مطمئن باش اگه اینارو بلد باشی دیگه دردسری توی قبولی این مرحله نداری!
مرحله دوم
مرحله دوم المپیاد فیزیک توی دو روز برگزار میشه و یه روزش تستیه و روز دوم هم تشریحی. توی روز اول شما ۲۰ تا سوال تستی حل می کنید و تو روز دوم هم ۴ تا سوال تشریحی؛ کل مباحث این مرحله علاوه بر مباحث اولیه ترکیبیاتی مباحث استقرا، لانه کبوتری، الگوریتم های سازنده، بازی ها، احتمال و گراف پیشرفته مباحث مرحله ۲ ا. این مرحله تو اردیبهشت برگزار میشه. دقت کنید توی این مرحله اگه جزو ۲۰۰ نفر برتر باشید برگه آزمون دومتون تصحیح میشه پس آزمون روز اول رو دست کم نگیرید.
مرحله سوم
از بین ۲۰۰ نفر آزمون اول مرحله دو ۸۰ نفر آزمون دوم انتخاب میشن و وارد این مرحله میشن؛ این مرحله سبکش متفاوته اول از همه باید یه سری سوال حل کنید و مناسب با اون الگوریتمی طراحی کنید و توی قدم آخر کد بزنید و این الگوریتم رو به زبان برنامه نویسی ++C اون رو پیاده کنید. مباحث این مرحله شامل برنامه نویسی پویا، جست‌وجوی حالت‌ها، ترکیبیات شمارشی، نظریه‌اعداد شمارشی و الگوریتم‌ها است. از بین این مرحله که نتیجه‌اش تیر مشخص میشه ۴۰ نفر قبول میشن و وارد دوره تابستونه میشن. برای اینکه بتونید خوب تمرین کرده باشید و شانس موفقیتتون رو ببرید بالا سایت کدفورسز رو یه نگاهی بندازید.
مرحله چهارم(دوره تابستانه)
خب خب اگه از سه خان اول عبور کردی تبریک میگم. این دوره برای ۴۰ نفریه که قبول شدن و توی یه دوره ۲ ماه توی تابستون برگزار میشه. توی این دوره توی محیط دانشگاهی توسط بهترین‌های المپیاد کامپیوتر بهشون درس داده میشه و سه تا چهار آزمون تئوری تشریحی و سه تا چهار آزمون عملی که برنامه نویسیه ازشون گرفته میشه و بر حسب نتیجه این دوره مدال داده میشه از بین این ۴۰ نفر ۸ نفر مدال طلا، ۱۶ نفر مدال نقره و ۱۶ نفر مدال برنز میشن. برای بخش تئوری علاوه بر مباحث قبلی باید به مباحث پیشرفته احتمالات، گراف، نظریه زبان‌ها و ماشین تسلط داشته باشی. البته شیوه مدال دادن یه ذره فرق کرده به تازگی که در گام اول دانش‌پژوهان دوره به دو دسته‌ی الف و ب تقسیم می‌شوند:
الف: دانش‌پژوهانی که در پایه دهم مدال نقره یا برنز کسب کرده‌اند.
ب: دانش‌پژوهانی که در پایه دهم موفق به کسب مدال نشده اند.
در این روش ۸ نفر برتر دوره‌ی تابستانه مدال طلا می‌گیرند (مستقل از این که در دسته‌ی الف یا ب هستند) و ۱۶ مدال نقره و ۱۶ مدال برنز به دانش‌پژوهان دسته‌ی ب اهدا خواهد شد.
اما مدال دانش‌پژوهان دسته‌ی الف که موفق به کسب مدال طلا نشوند، مطابق مدال‌های دسته‌ی ب مشخص خواهد شد:
– اگر نمره‌شان بیشتر یا مساوی آخرین نقره‌ی دسته‌ی ب باشد، مدال نقره می‌گیرند.
– در غیر این صورت اگر نمره‌شان بیشتر یا مساوی آخرین برنز دسته‌ی ب باشد، مدال برنز می‌گیرند.
پس با این قانون هر سال بیشتر از ۴۰ مدال اهدا خواهد شد و این یه خبر خوب برای توئه که میخوای المپیاد کامپیوتری بشی. تازه بچه‌های یازدهمی که سال دهم مدال نقره شدن بدون شرکت توی سه مرحله اول وارد دوره تابستونه میشن و به رقابت با بقیه بچه‌ها میپردازن تا بتونن مدال طلارو کسب کنن!
مرحله انتخابی تیم ملی
از بین ۸ نفری که مدال طلا شدن هر سال بچه به دوره انتخابی تیم ملی فرستاده میشن و یه سال توسط بهترین‌های کامپیوتری ایران و جهان تحت آموزش قرار می‌گیرن که برای مسابقات جهانی انتخاب شن؛ در طی این مدت آزمون‌های مختلفی از این ۸ نفر گرفته میشه که در نهایت ۴ نفر برای مسابقات جهانی انتخاب میشن.
مرحله جهانی
اینجا دیگه آخر خطه! بهترین‌های کامپیوتری جهان جمع شدن تا در مدت دو روز بهترین‌های جهان رو مشخص کنن. هر سال بسته به نتایج ۸ تا ۱۰ درصد مدال طلا میشن و ۲۵ درصد نقره و ۵۰ درصد برنز میشن و بقیه دیپلم افتخار میشن.
نحوه ثبت نام المپیاد کامپیوتر
هر سال تقریبا آبان و آذر بخش‌نامه باشگاه دانش پژوهان جوان میاد که اعلام میکنه ثبت نام کی شروع میشه که تقریبا زمانش همون موقعه. چند بار هم تمدید میشه مهلت ثبت نام ولی زیاد نزارید دقیقه آخر یه وقت جا نمونید بالاخره کار که از محکم کاری عیب نمیکنه. قبلا سامانه ثبت نام بخش المپیاد سامانه آموزش پرورش بود ولی الان برای ثبت نام باید برید پروفایل شخصیتون به نشانی my.medu.ir تا ثبت نام کنید. تازه ما بهتون توصیه می‌کنیم هر سال خودتون برید بخش‌نامه هم بخونید که چیزی یه وقت تغییر نکرده باشید. البته اگرم نخوندید نگران نباشید ما هستیم و بهتون همه چیزو میگیم.
مباحث المپیاد کامپیوتر
مباحث این المپیاد رو کم کم گفتیم به طور کلی بخواییم بگیم برای مرحله اول شما لازمه ترکیبیات رو خوب بلد باشید و توی مباحث بعدی علاوه بر اونا باید ترکیبات پیشرفته، الگوریتم، گراف و نظریه بازی و برنامه نویسی هم کامل بلد باشید حالا بریم ببینیم این مباحثو باید از رو کجا بخونیم و تمرین کنیم
منابع المپیاد کامپیوتر
بچه‌ها تعداد کتاب‌های المپیاد زیاده ولی از زیاد بودنش نترسید چون خیلی از کتاب‌ها فقط برای حل تمرینه از طرفی خیلی کتاب‌ها بزرگ نیستن حجمشون کمه و اینکه اساتید و مشاور‌های باشگاه طلایی‌ها بهتون میگن از کدوم کتاب‌ها و چجوری بخونید و چیا رو لازم نیست بخونید پس اصلا لازم نیست نگران باشی.
کتاب آنالیز ترکیبی علیپور انتشارات الگو، روش‌های ترکیبیات جلد یک و دو علیپور انتشارات فاطمی، المپیادهای کامپیوتر در ایران مرحله اول رسول حاجی زاده، المپیادهای کامپیوتر ایران مراحل اول از آغاز تاکنون، آنالیز ترکیبی عباس ثروتی انتشارات خوشخوان، ترکیبیات شمارشی انتشارات خوشخوان، اصول و فنون ترکیبیات انتشارات دانش پژوهان جوان ، ۱۰۲ مسئله ترکیبیات انتشارات دانش پژوهان جوان، جلوه‌هایی از ترکیبیات انتشارات دانش پژوهان جوان، مسئله‌های مقدماتی کامپیوتر انتشارات فاطمی، المپیادهای کامپیوتر ایران جلد اول و دوم انتشارات فاطمی، استراتژی حل مسئله جلد اول انتشارات دانش پژوهان جوان
ببین برای موفقیت توی المپیاد کامپیوتر باید یه برنامه مشخص داشته باشی؛ خیلی از بچه‌ها خودخوان شروع می کنن خوندن ولی وسطش جا میزنن یا نتیجه نمیگیرن. میپرسی چرا؟ حب چون المپیاد مثل مباحث درسی نیست چندین لول بالاتره و رقیباتم سطحشون خیلی بالائه پس نیاز داری یه مشاوری کنارت باشه تا کمکت کنه مسیرو درست بری مشاوری که خودش مدال المپیاد کامپیوتره ما توی باشگاه طلایی‌ها مشاور‌های تخصصی المپیاد فیزیک رو میزاریم کنارت تا همه جوره کنارت باشه و کمک کنی مسیری که خودشون رفته رو تو هم بری.
ببین ما توی باشگاه طلایی‌ها هر چیزی که برای موفقیت نیاز داری رو در اختیارت گذاشتیم میتونی کلاس‌های گروهی رو شرکت کنی یا اگه مبحث خاصی رو مشکل داری کلاس خصوصی بگیری. تازه میتونی با آزمون‌های شبیه‌ساز پیشرفت خودت رو بسنجی و کلی اعتماد به نفس بگیری. باشگاه طلایی‌ها حتی یه فضای مطالعاتی هم در نظر گرفته تا توی یه محیط امن و بی حاشیه درس بخونی.