آشنایی کامل با المپیاد فیزیک و منابع آن
اگه تو هم از بچگی در مورد چرایی پدیده‌ها کنجکاو بودی احتمالا الان عاشق فیزیک هستی! فیزیک دلیل وقوع پدیده‌های اطراف ماست. پس اگه تو هم به فیزیک علاقه داری المپیاد فیزیک یه فرصت مناسب برای فیزیکدان شدنته! دوس داری رشته‌ای که دوست داری رو تو دانشگاه بخونی ولی از خوندن درس‌های متعدد خسته‌ای پس مسیر المپیاد فیزیک خوراک خودته! حالا میپرسی چجوری باید مدال المپیاد فیزیک بگیرم؟ خب معلومه به سختی! نه شوخی کردم اگه خوب تلاش خودتو کنی اصلا هم سخت نیست. فقط کافیه علاقه داشته باشی و مباحث رو بخونی وخوب ازشون سوال حل کنی حالا بریم بیشتر با المپیاد فیزیک آشنا شیم و بهت بگیم چجوری توش موفق شی.
المپیاد فیزیک چیست؟
اگه تو هم از بچگی دنبال چرایی پدیده‌ها بودی احتمالا تو هم عاشق فیزیکی! تازه خیلی جذابه که میبینی پدیده‌های طبیعی چجوری و چرا اتفاق میفتن! تازه از اون جالب‌تر اینه که میفهمی انسان چجوری با کنترل این پدیده‌ها اونارو تبدیل به تکنولوژی میکنه و از اونا وسیله‌هایی میسازه که کار انسان رو راحت میکنن.
المپیاد فیزیک یه مسابقه است که هم کشوریه و هم جهانی برخلاف بقیه المپیاد‌ها که سه مرحله کشوری دارن این المپیاد ۴ مرحله کشوری داره.
المپیاد فیزیک خیلی مباحث متنوعی داره که شامل مکانیک کلاسیک، الکترومغناطیس، نور، حرارت، سیالات و امواجه. البته برای حل سوالات فیزیک به ابزار ریاضی نیاز داریم پس لازمه ریاضیات کاربردی رو کامل یاد بگیریم؛ فیزیک که بدون مشتق و انتگرال نمیشه!
تاریخچه المپیاد فیزیک
المپیاد فیزیک جهانی برای بار اول در سال ۱۹۶۷ در کشور لهستان برگزار شد؛ دلیل شروع آن هم موفقیت المپیاد ریاضی بود. این المپیاد در حال حاضر دارای دو بخش تئوری و عملی بوده؛ بخش تئوری که سه سوال دارد ۵ ساعت طول می کشد و بخش عملی بسته به آزمایش ۲ تا ۵ ساعت زمان میبرد. البته از ابتدا اینجوری نبوده و اولین آزمون المپیاد فیزیک چهار سوال تئوری داشته و یک سوال عملی بوده.
ایران برای بار اول در سال ۱۹۸۹ در این المپیاد شرکت کرده و از اون موقع تا الان(هنوز آزمون سال ۲۰۲۳ برگزار نشده پس نتایج تا آخر سال ۲۰۲۲ است) موفق به کسب ۱۳۳ تا مدال شده که از تعداد ۳۶ تا طلا، ۶۲ نقره و ۳۵ برنز سهم مدال‌ها بوده.
مسابقات جهانی المپیاد فیزیک سال ۲۰۲۰ به دلیل کرونا برگزار نشد. تازه یه نکته جالب هم اینکه قرار بود المپیاد فیزیک سال ۲۰۲۱ در کشور بلاروس برگزار شه که به دلیل حمایت این کشور در حمله روسیه به اوکراین، حق برگزاری مسابقات از بلاروس گرفته شد و در سال 2022 هم مسابقات جهانی المپیاد فیزیک برگزار نشد!
تازه المپیاد فیزیک سال ۲۰۲۴ قراره تو ایران و اصفهان برگزار شه!
مزایای المپیاد فیزیک
خب بریم سراغ مبحث جذاب اینکه اصلا فایده المپیاد فیزیک چیه؟ کلاس المپیاد فیزیک خیلی خیلی فایده داره! که بریم چند تاشو بررسی کنیم:
تو اگه المپیاد فیزیک بخونی دیگه همه چی دانی! یعنی کافیه یکی بپرسه این پدیده چرا اتفاق افتاد تو مثل سوپرمن(ممکنه بگی سوپرمن مگه دانشمند بود؟ باید بگم چون از یه سیاره دیگس خیلی دانشش هم زیاده!) براش توضیح میدی! اینم فایده معنوی اول!
بعضی بچه‌ها دنبال فواید مادین! این بخش برای خود شماست:
اول از همه که تو اگه مدال طلای المپیاد فیزیک بشی هر رشته‌ی ریاضی-فیزیکی که بخوای توی هر دانشگاهی میتونی درس بخونی اونم بی چون و چرا! اگه مدال طلا شی میری برای مسابقات جهانی هم مدال بگیری که دیگه تو کل دنیا میفهمن یه نخبه در سطح بین المللی هستی! و یه رزومه خفن میشه برات. تازه اگه مدال طلا نشدی هم نگران نباش توی کنکور یه سهمیه قوی داری که کمکت میکنه رشته و دانشگاه‌های خوب کشور قبول شی حالا این سهمیه چجوریه اصلا؟ تو اگه بتونی ۸۰ درصد تراز نفر آخری که اون رشته رو قبول شده بیاری میتونی بری تو هم توی اون رشته و اون دانشگاه درس بخونی! چی بهتر از این!
تازه هر کسی که مدال بشه توی سازمان بنیاد ملی نخبگان عضو میشه و از کلی امتیازی که بهش میدن میتونه استفاده کنه! مثلا موقع تحصیلت تو دانشگاهت بهت هر ترم حقوق میدن!
تازه برای پسرایی که مدال المپیاد فیزیک میگیرن به جای سربازی میتونن پروژه انجام بدن و اینجوری سربازیشون رو بگذرونن که خیلیم راحت‌تره!
آشنایی با مراحل المپیاد فیزیک
المپیاد فیزیک برخلاف بقیه المپیاد‌ها یه مرحله بیشتره. مرحله به مرحله هم سخت تر میشه دیگه! حالا بریم بیشتر با این مراحل آشنا بشیم:
مرحله اول
تو مرحله اول شما اگه کل ریاضی و فیزیک دبیرستان رو بلد باشی دیگه غم نداری و راحت قبولی ولی حواست باشه که سطح آزمون بالاتره و اگه میخوای خیلی خفن بزنی بیشتر از اینا باید بلد باشی که برای بچه‌هایی که هدفشون مدال طلائه معلومه که راحت این مرحله رو بالا میزنن چون کلی منبع خوندن و سوال حل کردن. این مرحله تقریبا ۳۰ تا سواله بعضی وقت‌ها چند تا کمتر بعضی وقت‌ها بیشتر که بیشترشون سوال‌های تستیه ولی تقریبا ۲۵ درصد هم سوال‌های پاسخ کوتاه داره. زمان این آزمون سه ساعت و نیمه و حسابی باید وسط امتحان به خودت برسی که فشارت نیفته! توی این مرحله تقریبا ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر قبول میشن. سطح سوال‌هاشم یکم از فیزیک متوسطه دوره دوم سخت‌تره ولی باید دقت کنید دانش فیزیک به تنهایی کافی نیست و باید درس‌های ریاضی، حسابان، آمار و هندسه دبیرستان رو هم کامل بلد باشی چون ابزار کارته! ببین البته ما توی باشگاه طلایی‌ها از رو کتاب درسی نمی‌گیم بلکه کتاب‌های خاص خودمون رو داریم که به بچه‌ها میگیم و هم کامل‌تره هم بهتر یاد میگیری. بچه‌های دهمی و یازدهمی میتونن تو این مرحله شرکت کنن ولی بچه‌های دهمی حضورشون توی مرحله دوم کاملا آزمایشیه و برگشون تصحیح نمیشه و فقط بچه‌های یازدهمی وارد دوره تابستونه میشن. زمان برگزاریشم توی بهمنه ولی از آبان و آذر که بخش‌نامه میاد زمان ثبت نامشه و حواستون باشه این فرصت رو از دست ندید! تازه نتایجم اواخر اسفند قبل عید میاد.
مرحله دوم
این مرحله تو اردیبهشت برگزار میشه و ۷ تا ۱۰ تا سوال تشریحیه مدت زمان این آزمونم ۴ ساعته؛ این مرحله سطح سوالاش فرق داره و در سطح دانشگاهیه پس باید خوب منابع رو بخونی و کلی سوال ازش حل کنی تا بتونی تو این مرحله موفق بشی. نگران منابع و چجوری خوندنشم نباش تو باشگاه طلایی‌ها بهت همه چیز رو میگن؛ تازه از زیاد بودن منابع هم نترس هر کتاب همش نیست مشاورهای المپیاد فیزیکی ما راهنماییت می کنن که موفق بشی!
مرحله سوم
این همون مرحله متفاوتیه که نسبت به بقیه المپیاد‌ها داره؛ این مرحله بخش عملیه که بچه‌ها باید از دانش تئوری که یاد گرفتن برای انجام آزمایش‌های فیزیکی و توجیه دیتاهای به دست آمده استفاده کنن. جمع نمره این مرحله و مرحله ۲ میشه نمره نهایی بچه‌ها که با توجه به آن ۴۰ تا از بچه‌ها انتخاب میشن تا وارد دوره تابستون بشن. نتیجه قبولی برای ورود به دوره تابستان توی تیر میاد.
مرحله چهارم(دوره تابستانه)
همونطور که گفتیم ۴۰ نفر از بچه‌های یازدهمی که بهترین نتیجه رو داشتن وارد این مرحله میشن. این دوره تقریبا ۸ هفته‌اس که در آن کلاس آموزشی با بهترین‌های المپیاد فیزیک دارید و ازتون کوییز و امتحان گرفته میشه و متناسب با کوییز‌ها و امتحان‌ها به بچه‌ها مدال داده میشه. بین دوره هم تقریبا یه هفته استراحت هست این دوره‌ها هم هر سال توی یکی از دانشگاه‌های تهران برگزار میشه که محیط آکادمیکه. آزمون این دوره هم هم بخش تئوری داره و هم عملی؛ که تقریبا ۶۰ درصد نمره رو بخش تئوری به خودش اختصاص میده. بر اساس نتایج آزمون‌ها تو این دوره ۱۰ نفر مدال طلا میگیرن و بعد از اون ۱۵ نفر نقره و ۱۵ نفر مدال برنز کسب میکنن.
مرحله انتخابی تیم ملی
این مرحله مخصوص بچه‌هاییه که تو المپیاد فیزیک مدال طلا شدن؛ باشگاه دانش پژوهان جوان هر سال بعد از دوره تابستونه بچه‌هایی که مدال طلا شدن رو جمع میکنه و توی محیط آکادمیک به مدت یه سال آموزش میده و با توجه به آزمون‌هایی که از بچه‌ها میگیره از بین ده نفر یه تیم پنج نفره برای مسابقات جهانی انتخاب میکنه و به رقابت با المپیاد فیزیکی‌های بقیه کشورها میفرسته.
مرحله جهانی
این مرحله که هر سال توی یه کشور برگزار میشه دو روز طول میکشه که در این مدت آزمون‌های تئوری و عملی از بچه‌ها گرفته میشه. روز اول این مسابقه بچه‌ها به سه سوال تئوری جواب میدن که حداقل ۴ تا از مباحث فیزیکی که خوندن داخل آن دخیله و کل امتیاز آن ۳۰ نمره است. روز دوم مربوط به امتحان عملیه و یکی دو تا سوال به شرکت کننده‌ها داده میشه که ۲۰ امتیازه. مدت پاسخگویی به هر کدوم از این آزمون‌ها هم ۵ ساعته! در نهایت با توجه به نمرات بچه‌ها به ۸ درصد بچه‌ها مدال طلا، ۲۵ درصد نقره، ۵۰ درصد برنز و ۱۷ درصد دیپلم افتخار داده میشه.
نحوه ثبت نام المپیاد فیزیک
برای ثبت نام توی المپیاد فیزیک باید گوش به زنگ باشی! همیشه بخش‌نامه ثبت نام توی آبان یا آذر میاد و زمانشم مشخص میشه اگه میخوای این فرصت رو از دست ندی کانال و صفحات ما رو توی شبکه‌های اجتماعی دنبال کن که خبررسانی می‌کنیم. قبلا ثبت نام‌ها از طریق صفحه خصوصی المپیاد بود ولی از امسال سایتش عوض شد و میتونی از طریق پنل کاربری دانش آموزی به نشانی my.medu.ir اقدام کنی. درسته که ثبت نام این المپیاد چند بار تمدید میشه ولی گوش به زنگ باشید و سریع ثبت نام کنید که یه وقت اذیت نشید و استرسی بگیرید!
مباحث مراحل المپیاد فیزیک
به طور کلی منابع المپیاد فیزیک شامل مباحث مکانیک کلاسیک، الکترومغناطیس، حرارت و سیالات و امواج، نورشناسی و فیزیک نوینه ولی اینا به تنهایی کافی نیست و باید ریاضیات کاربردی هم فول فول باشی که کلی قراره ازش استفاده کنی. حالا بریم کامل‌تر با این مباحث آشنا شی.
منابع المپیاد فیزیک
فیزیک پایه جلد ۱ تالیف بلت انتشارات فاطمی
فیزیک هالیدی(مکانیک)
آشنایی با مکانیک تالیف کلپنر انتشارات نشر دانشگاهی
مسائل فیزیک عمومی جلد اول تالیف ایرودوف
مکانیک کلاسیک تالیف مورین نشر نیاز دانش(برای مطالعه بیشتر)
دینامیک کلاسیک ذرات و سیستم ها نوشته ماریون نشر دانشگاهی(برای مطالعه خیلی بیشتر !)
سوالات متداول
باشگاه طلایی‌ها هر چیزی که تو برای موفقیت نیاز داری رو در اختیارت میزاره تا مطمئن شیم که مدال شی! مشاوره المپیادی با مدال دارای المپیاد فیزیک داشته باشی تا مسیری که خودشون رفتن رو کمکتون کنن موفق شید. تازه کلی کلاس گروهیم برگزار می‌کنیم که میتونی شرکت کنی و رقیبات رو زیر نظر بگیری! اگه یه مبحثی رو متوجه نشدی اساتید با تجربه المپیاد با کلاس‌های خصوصی کمکت میکنن که فول فول شی! پکیج‌ها رو هم گذاشتیم برای بچه‌هایی که خودخوان میخونن این پکیج‌ها همه مباحثو به طور کامل پوشش میده!
این یه اشتباهیه که خیلیا میکنن و هر کسی توی المپیاد ازش اطلاع نداره. طبق بخش‌نامه‌های جدید چند سالی هست که بچه‌های المپیاد فیزیکی فقط تو کنکور ریاضی فیزیک سهمیه میگیرن و لا غیر!
ببین همه چی برمیگرده به استعداد درونیت! پس اگه میخوای ببینی المپیاد فیزیک برای تو هست یا نه توصیه می‌کنم تست استعدادیابی باشگاه طلایی‌ها رو پر کن تا سریع بهت زنگ بزنیم و راهنماییت کنیم!
ما تو باشگاه طلایی‌ها از ترکیب تجربه اساتید قدیم و مدال دارای جدید استفاده می‌کنیم تا بهترین کیفیت اموزش رو در اختیارتون بزاریم. استاد قجریم که از خفن‌های فیزیکه همه میشناسن!