هوش مصنوعی یکی از جذابترین علوم و فناوریهای روز دنیاست که خیلیها رو به سمت خودش کشونده. پس طبیعیه که یک المپیاد خفن هم در سطح جهانی با این موضوع برگزار بشه. المپیاد هوش مصنوعی یکی از چالشیترین رقابتها در سطح رقابتهای بینالمللیه که هرسال کلی دانش آموز از سراسر دنیا رو دور خودش جمع میکنه. بریم ببینیم امسال تیم ایران چطور میتونه در این رقابت مهم سهمی داشته باشه. در ادامه این مطلب از طلاییها قراره به علاقمندان این المپیاد هرچیزی که نیاز داره بدونن رو آموزش بدیم!
المپیاد هوش مصنوعی چیست؟
اگه میخوای بدونی چگونه در المپیاد موفق شویم، لازمه با تعریف درست اون المپیاد آشنا باشی. طلاییها یه توضیح کافی برات میده تا دستت بیاد داستان از چه قراره.
المپیاد جهانی هوش مصنوعی (IOAI) یکی از رقابتهای دانش آموزی در حوزه علوم و فناوریه که بهترین دانش آموزا در این حوزه رو تشویق میکنه و آموزش میده. موضوعات مهمی مثل پردازش زبان طبیعی (جزو موضوعات اصلی این المپیاد هستن.
این رقابت دو مرحله علمی و عملی داره که توی مرحله عملی شرکتکنندهها درک می کنن که بحثهای اخلاقی و آینده هوش مصنوعی چقدر مهمه. جالبه بدونی که هرسال یک شخصیت معروف به این المپیاد دعوت میشه تا همراه با دانش آموزا درمورد موضوعات متنوعی از هوش مصنوعی با هم گپ بزنن.
کشورهای شرکتکننده در المپیاد جهانی هوش مصنوعی، با یک تیم چهارنفره میتونن در این رقابت شرکت کنن و شرکتکنندهها بهصورت انفرادی و تیمی به مدت دو روز و طی هشت ساعت با هم رقابت میکنن.
هدف اصلی از برگزاری المپیاد هوش مصنوعی دستیابی به توسعه پایدار سازمان ملل متحد برای سال 2030 و افزایش آگاهی درمورد اهمیت هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری پیشرفته و تجهیز کشورها به این دانش نوینه تا بتونن مهارتهای کافی برای زندگی بهتر رو به دست بیارن و ارتقا بدن.
تاریخچه المپیاد هوش مصنوعی
المپیاد جهانی هوش مصنوعی اولینبار در کشور عربستان سعودی در شهریورماه 1403 برگزار شد. کشور عربستان یکی از کشورهای مهم در حوزه هوش مصنوعیه. بنابراین به نمایندگی از سازمان سدایا (سازمان سعودی داده و هوش مصنوعی) اولین دوره جهانی المپیاد رو با شرکت بیش از 25 کشور جهان برگزار کرد.
رویدادی که در عربستان برگزار شد با همکاری مرکز بینالمللی تحقیقات و اخلاق هوش مصنوعی (ICAIRE) و مرکز بینالمللی تحقیقات هوش مصنوعی (IRCAI) در اسلوونی و با حمایت سازمان آموزش، علوم و فرهنگ سازمان ملل متحد (یونسکو) برگزار میشه.
این المپیاد یک هدف خیلی مهم داره و اون، شناسایی و پذیرش دانش آموزای مستعد و توسعه مهارت هاشون و البته برگزاری یک گردهایی خفن از دانشمندان و عاشقای هوش مصنوعی و کامپیوتره تا اینجوری همه بتونن در سراسر جهان از تجربیات کاربلدها استفاده کنن و مهارت هاشون را بالا ببرن.
جالبه بدونی که المپیاد هوش مصنوعی توی ایران خیلی نوپاست و اگرچه ایران در اولین دور المپیاد شرکت کرد؛ ولی چون حضورش رسانهای نشد خیلی به گوش ایرانیها نرسید. امسال بچههای ایران هم قراره بعد از کسب مدال در منتخب کشوری وارد مرحله جهانی بشن و یک حال اساسی به جایگاه علمی ایران در هوش مصنوعی بدن!
مزایای المپیاد هوش مصنوعی کداماند؟
بهطورکلی، شرکت در المپیادهای دانش آموزی چه در سطح کشوری و چه جهانی مزایای خفنی داره که برات توضیح میدیم:
- متخصصشدن در درس موردعلاقه دانشآموز (درسی که در آن استعداد دارد)
- ایجاد نقطهٔ عطف در رزومه
- معافیت سربازی برای مدالآوران
- بهرهمندی از تسهیلات بنیاد نخبگان و استعدادهای درخشان
- امکان تحصیل دو رشتهای در دانشگاه
- تضمین آیندهٔ شغلی با تحصیل در رشتههای مربوط به المپیاد با فرصت دریافت بورسیه تحصیلی از دانشگاههای خارجی
اینم بگیم که امتیاز حذف کنکور برای یک سری درسهای المپیاد وجود نداره. این یعنی باید مثل یک دانش آموز عادی در کنکور شرکت بکنن. ولی با یک تفاوت بزرگ و اون اینکه به خاطر دانشی که دارن، درصدهای خفنی میارن.
شرکت در المپیاد هوش مصنوعی کمک میکنه تا دانش آموز بتونه یک قدم بزرگ قابلتحسین در راه دانش و فناوری برداره. این رقابت مشوق دانش آموزای دیگه میشه تا بتونن در چنین حوزه ارزنده به روزی مشارکت و از دانشی که دارن بهعنوان یک ابزار کاملاً کاربردی در بخشی از زندگی روزمره استفاده کنن. همه میدونیم که حالا هوش مصنوعی به یکی از بایدهای اساسی در بازار کار تبدیل شده!
آشنایی با مراحل المپیاد هوش مصنوعی
برای المپیاد جهانی هوش مصنوعی دو تا مرحله درنظرگرفتن:
- مرحله علمی (تئوری)
- مرحله عملی
مرحله تئوری چی میگه؟
توی این مرحله جواب دقیقی وجود نداره بلکه معیارها هستن که ارزیابی میشن. دانش آموزای شرکتکننده یک سری مسئله دریافت میکنن مثل پژوهش علمی. برای اینکه بتونی از این مرحله با موفقیت بیای بیرون باید با کدنویسی، کتابخانههای رایج یادگیری عمیق (Deep Learning) در پایتون و اصول یادگیری ماشین (Machine Learining) آشنایی داشته باشی.
نکته اینجاست که شش هفته قبل از شروع المپیاد سه تا مسئله برای تیمها ارسال میشه که طبق پژوهشهای اخیر در حوزه هوش مصنوعی هستن. دانش آموزا می تونن زمانی که آزاد هستن روی این مسائل کار کنن. مسائل که حلشدن باید در قالب کدهای اجرایی و خروجیهای مدل برای هر مسئله به کمیته هیئت داوران المپیاد جهانی ارسال بشن.
حالا این مسائل (کلاً سه تا مسئله میدن بهشون) بهصورت نوتبوکهای Google Colab به دست شرکتکنندهها میرسن و راهحلها باید بهصورت نسخه اصلاح شده از همون نوتبوک ارسال بشه. نکته مهم اینه که تسلط به مبانی دانش کامپیوتر و برنامهنویسی خیلی کمک میکنه تا دانش آموز بتونه کل این مسیر رو تا مدال شدن در المپیاد جهانی هوش مصنوعی درست پیش بره. امتیاز نهایی توی این مرحله خیلی به عملکرد تیمها در ارائه راهحلها بستگی داره.
مرحله عملی چی میگه؟
مرحله عملی المپیاد در محل رقابت جهانی برگزار میشه و بچهها باید با نحوه عملکرد نرمافزارهای پرکاربرد هوش مصنوعی مثل ChatGPT و مشابهش آشنا بشن. توی این مرحله دانش آموز باید به سؤالای علمی مرتبط با رفتار نرمافزارهای موردنظر توضیح بده.
مدت زمانی که برای این مرحله مشخص شده بین 2-4 ساعته. بچهها به اینترنت دسترسی دارن و دیگه نمیتونن از دستگاه دیگه ای استفاده کنن. یک رابط کاربری گرافیکی (GUI) با نرم افزارهای هوش مصنوعی بهشون داده میشه. این مرحله دیگه کدنویسی نمیخواد.
نتیجه مرحله عملی اینطوری مشخص میشه که هیئت داوران میاد بر اساس معیارهای خاص مثل امتیاز عملکرد تیم، تعداد راهحلهای معتبر پیدا شده، خلاقیت در پیدا کردن راهحل و پایداری راهحل به هر تیم نمره میده.
منابع المپیاد هوش مصنوعی کداماند؟
اگه میخوای توی المپیاد جهانی هوش مصنوعی موفق باشی، حواست باشه که پایهاش حسابی به ریاضیات، جبر خطی، آمار و احتمال گره خورده. پس پایه منابع المپیاد هوش مصنوعی که باید بیشتر روشون وقت بذاری، همینها هستن. از طرفی، توانایی برنامهنویسی و آشنایی با الگوریتمها هم خیلی مهمه؛ همون مهارتهایی که توی المپیاد کامپیوتر یاد میگیری، اینجا هم کلی به کارت میاد. اگه قبلاً تو المپیاد ریاضی یا کامپیوتر کار کردی، با همون مهارتهای تحلیلی و کدنویسی، میتونی یه قدم جلوتر باشی!
نحوه ثبت نام المپیاد
برای ثبت نام در المپیاد هم باید وارد سایت مای مدیو my.medu.ir بشی. البته که لازمه بهعنوان دانش آموز در سایت حساب کاربری داشته باشی تا بتونی مراحل ثبت نام رو انجام بدی.
زمان ثبت نام المپیاد هوش مصنوعی
بازه زمانی ثبت نام در هر 9 رشته المپیادهای دانش آموزی در سال 1403 از 7- 18 آذر بود و هر ساله هم توی همین تاریخ انجام میشه
شرایط ثبت نام در المپیاد جهانی هوش مصنوعی
مهمترین شرط برای شرکت در المپیاد هوش مصنوعی اینه که دانش آموز در حال تحصیل در پایه دهم یا یازدهم متوسطه باشی. یعنی نباید وقفهای در دوره تحصیلیات داشته باشی.
ثبت نام درست و دقیق هم از دیگر شروط ورود به المپیاد هوش مصنوعی به شمار میره.
