آشنایی با المپیاد زیست و مراحل آن
خب خب میبینم اومدی اینجا که ببینی المپیاد زیست چیه؟ تو هم میخوای دکتر یا داروساز و دندونپزشک بشی؟ پس این مسیر مخصوص خودته! حالا چرا؟ چونکه ۹۰ درصد مباحثی که توی المپیاد زیست میخونی رو ترمهای اول دانشگاه هم بایدپاس کنی و از قبل همه اونا رو بلدی و یه قدم ازشون جلوتری و از همه مهمتر مدال که میگیری یه سری سهمیه خفن میگیری که راحتتر میتونی وارد دانشگاه بشی. پس اگه میخوای بیشتر با المپیاد زیست آشنا شی بیا تا بهت بگم.
المپیاد زیست چیست؟
المپیاد زیست یه مسابقهایه که در سراسر دنیا برگزار میشه و تهش برترینهای دنیا با هم رقابت میکنن تا بهترینهای جهان مشخص شه. مباحثی که توی این المپیاد گفته میشه به طور کلی به بیولوژی، زیست سلولی، زیست مولکولی، ژنتیک، تکامل، سیستماتیک گیاهی و جانوری، اکولوژی، فیزیولوژی و آناتومی گیاهی دسته بندی میشه. البته زیست خودش خیلی نیاز به دانش بقیه علوم داره و برای متوجه شدن مباحث زیست شناسی باید شیمی متوسطه دوره دوم رو کامل بلد باشی و همچنین بخشهای خاصی از ریاضیات دبیرستانم باید بلد باشی که البته همش نیست ولی بخشایی که هست رو ممکنه نیاز باشه یکم سطح بالا ترم بلد باشی.
تاریخچه المپیاد زیست شناسی
برای بار اول المپیاد زیست شناسی در سال ۱۹۹۰ در کشور چکسلواکی(خدا بیامرز!) برگزار شد و ایران در سال ۱۹۹۹ برای بار اول در این المپیاد که در کشور سوئد برگزار میشد شرکت کرد و موفق به کسب دو مدال نقره و یک برنز شد.
از آن زمان به بعد تا آخر سال ۲۰۲۲ تیم ملی ایران توانسته ۹۴ مدال کسب کنه که از این تعداد ۱۵ تا طلا، ۵۱ تا نقره و ۲۸ تا برنز سهم مدالها بوده.
ایران در سال ۲۰۲۲ موفق شد با کسب ۴ مدال طلای المپیاد زیست رتبه اول جهان رو کسب کنه!
مزایای المپیاد زیست
خب اول از همه مهمترین فایده کلاس المپیاد زیست اینه که روحیه المپیادی میگیری و هیچی خستهات نمیکنه(قدرت بینهایت!) و برای رسیدن به هدفت تمام تلاشت رو میکنی. و بچههایی که مدال طلا میشن که بدون دردسر هر رشتهی تجربی که بخوای مثل پزشکی، دندونپزشکی، داروسازی و کلی رشته جذاب دیگه رو میتونی بری(جدیدا بیوتکنولوژی خیلی مده!). تازه اصلا نگران نباش اگه مدال طلا هم نشدی یه سهمیه داری که اگه ۸۰ درصد تراز نفر آخر رو داشته باشی هم میری اون رشته!
تازه تویی که میخوای رشتههای تجربی بخونی ۹۰ درصد مباحث رو تو المپیاد زیست خوندی اصلا همه چی رو بلدی دیگه نگرانی نداری برای درس خوندن و حجم سنگین درسها!
تازه توی بنیاد ملی نخبگانم عضو میشی اگه مدال بیاری و کلی امتیاز خفن میگیری مثلا بهت به عنوان دانشجو حقوق میدن! اگه پسر باشیم میتونی سربازیت رو پروژه انجام بدی و سربازیت رو راحت بگذرونی!
و اینکه نباید فراموش کنی تو بعد کسب مدال نخبهای و اگه مدال جهانی بیاری که دیگه همه تو دنیا به اسم نخبه میشناسنت!
آشنایی با مراحل المپیاد زیست
المپیاد زیست هم مثل بیشتر المپیادها ۵ مرحله ایه پس بیا بیشتر با مراحلش آشنا شیم.
مرحله اول
این مرحله تقریبا همیشه اواسط بهمن برگزار میشه و تعداد سوالات این آزمون سال تا سال تغییر می کنه و بین ۲۵ تا ۳۰ سواله؛ زمان پاسخگویی به سوالات هم ۳ ساعت و نیمه. سوالات این مرحله نسبت به قدیم پیشرفتهتر شده و تنها با خوندن کتاب درسی نمیشه به اونا جواب داد و حتما باید کتابهای کمپبل و منابع دانشگاهی به عنوان مکمل خونده بشه. ما تو باشگاه طلاییها از قدیم با بچهها کتابهای کمپبل رو کار میکردیم و دلیل موفقیت دانش پژوههای باشگاه طلاییها همین بود و نکته جالب اینه از امسال خود باشگاه دانش پژوهان جوان هم کتاب کمپبل رو طبق بخشنامه به عنوان منبع اصلی این المپیاد معرفی کرده. سوالات آزمون المپیاد زیست ۵ گزینه ایه! برای قبولی تو این مرحله تقریبا گفته میشه اگه بیشتر از ۲۰ درصد بزنید کافیه ولی کسی که برای مدال طلا میره که نباید ۲۰ بزنه! نتیجه این دوره اواخر اسفند مشخص میشه.
مرحله دوم
خب خب مرحله اول رو پشت سر گذاشتی وارد غول مرحله دو میشید! این مرحله توی اردیبهشت برگزار میشه کلا هم ۳۰ تا سوال داره و سوالهاش به دو شکله سوالهای صحیح و غلط و بخش سوالهای پاسخ کوتاه. از بین این ۳۰ تا سوال تقریبا ۲۵ تا سوال صحیح-غلط داریم؛ بچهها خیلی میپرسن چجوریه؟ ببینید سوالها یه سری توضیحات میدن و فرضیاتی رو در اختیارتون میزارن بعد بهتون ۵ تا جمله داده میشه و این شمایید که با توجه به اون گزارهها و دانشی که دارید درست و غلط بودنش رو مشخص کنید. ۵ تای دیگه سوالاتم پاسخ کوتاهه یه سری چیز باید محاسبه کنید و جواب رو سر جای خودش بنویسید. توی این مرحله ۴۰ نفر قبول میشن و وارد دوره تابستونه میشن؛ کف قبولی هم تقریبا ۴۰ تا ۵۰ ا بسته به سطح سوالها. نتیجه این مرحله هم اوایل تیر مشخص میشه.
مرحله سوم(دوره تابستانه)
اگه رسیدی به این مرحله بدون که خیلی خفنی! این دوره تقریبا ۲ ماهه که توی محیط آکادمیک برگزار میشه و بهترینهای زیست شناسی کشور توش بهتون درس میدن و در کنار درس دادن هم کوییز و آزمون دارید و در پایان دوره با توجه به نمراتی که کسب کردید به ۸ نفر اول مدال طلا، ۱۶ نفر دوم نقره و ۱۶ نفر سوم برنز اهدا میشه؛ البته سالهایی بوده که دیپلم افتخار دادن پس حواست باشه تو این دوره هم باید خوب درس بخونی!
مرحله انتخابی تیم ملی
بچههایی که مدال طلا شدن وارد این دوره میشن و یک سال آموزش داده میشن و توی این دوره هم کلی آزمون از بچهها گرفته میشه تا در نهایت ۴ نفره به عنوان اعضای تیم ملی انتخاب میشن و فرستاده میشن به مسابقات جهانی.
مرحله جهانی
بهترینهای المپیاد زیست ایران که انتخاب شدن میرن به رقابت با بهترینهای دنیا این سری مسابقات در دو روز برگزار میشه و در نهایت با توجه به نمرات تقسیم مدال صورت میگیره؛ تقریبا ۸ تا ۱۰ درصد از بچهها مدال طلا میشن. تازه میدونستی ایران تو المپیاد جهانی ۲۰۲۲ موفق شد با ۴ مدال طلا رتبه اول جهان رو کسب کنه؟!
نحوه ثبت نام المپیاد زیست
برای ثبت نام آزمون المپیاد زیست گوش به زنگ باشید! به طور معمول هر سال بخشنامه باشگاه دانش پژوهان جوان آبان و آذر اعلام میشه و بعد اعلام بخشنامه میتونید توی المپیاد زیست ثبت نام کنید. دقت کنید درسته چند بار تمدید میشه مهلت ثبت نام ولی نزارید برای روزهای آخر! و اینکه تجویز میکنم بخشنامه هر سال رو خودتونم بخونیدش خوبه براتون!
مباحث مرحله اول و دوم المپیاد زیست
توی المپیاد زیست مباحث سرفصلها یکیه و چیز جدیدی اضافه نمیشه و تنها فرقش حجم مطالبه کلا سرفصلها توی المپیاد زیست بیولوژی، فیزیولوژی، زیست گیاهی، زیست سلولی، ژنتیک مولکولی، ژنتیک کلاسیک، رفتار شناسی و اکولوژیه. و اگه میخوای ببینی منابع چیاس از کجا بخونی به بخش بعد دقت کن؛ و اینکه از زیاد بودن منابع هم نترس چون اولا از هر کتاب همش نیست و خیلی از نکات کتابها با هم مشترکه وقتی ازت نمیبره و مشاوره المپیاد زیست باشگاه طلاییها نمیزارن گیج شی و مسیر رو بهت نشون میدن میگن چجوری و از کجا بخونی.
منابع المپیاد زیست
جلد ۶ کمپبل
مبانی فیزیولوژی انتشارات دانش پژوهان جوان
فیزیولوژی گایتون
فیزیولوژی مویز جلد دوم
فیزیولوژی برن ولوی
فیزیولوژی کوستانزو
اصول علم اعصاب کندل
فیزیولوژی بورون و فیزیولوژی گانونگ
جلد ۱ و ۲ کمپبل
بیوشیمی لنینجر
بیوشیمی استرایر
مبانی کنترل متابولیسم احمد همایی
بیوشیمی ووت
بیوشیمی لیپینکات
بیوشیمی هارپر
جلد ۴ و ۵ کمپبل
گیاهشناسی الهه علوی
گیاهشناسی مجید علی نوری
گیاهشناسی ریون
گیاهشناسی تایز و زایگر
گیاهشناسی سیمپسون
گیاهشناسی رست و باربور
الفبای گیاه شناسی محمد صادق پور جعفری
زیستشناسی گیاهی فیروزه چلبیان
ریخت شناسی و تشریح گیاهی فیروزه چلبیان
آناتومی گیاهی فان
جلد ۲ و ۳ کمپبل
مبانی زیست شناسی سلولی آلبرتس
مقدمهای بر آنالیز ژنتیک گریفیث
زیستشناسی سلولی و مولکولی امیری
ژنتیک مولکولی واتسون
زیستشناسی مولکولی ویور
سلولی مولکولی لودیش
جلد ۳ کمپبل
ژنتیک کلاسیک دکتر شاه نظر
ژنتیک از دیدگاه مسئله ساسان امینی
مفاهیم و مسائل ژنتیک ولنیتز
ژنتیک استتنسفیلد
مقدمهای بر آنالیز ژنتیک گریفیث
شیمی جلد ۷ کمپبل
الفبای اکولوژی دکتر کوشا پایداری
بومشناسی محمد کرام الدینی
بومشناسی کربز
اکولوژی راکوود
اکولوژی بگون
ملزومات اکولوژی بگوندکتر سیدی
مقدمهای بر اکولوژی رفتار کربز و دیویس
رفتارشناسی محمد کرام الدینی
جلد ۷ کمپبل
مقدمهای بر رفتار شناسی
اصول رفتار جانوران دوگاتکین
جلد ۴ کمپبل
تکامل برگرستروم
پیدایش پیچیدگی در موجودات زنده هانی گودرزی
تکامل فوتویاما
ژن خودخواه
سوسیوبیولوژی ویلسون
مبانی آمار زیستی دکتر شاه نظر
الفبای آمار زیستی رزنر
آنالیز آمار زیستی جرولد
آمار زیستی و اپیدمولوژی وازرتیل
آمار زیستی دنیل
جلد ۴ کمپبل
جانورشناسی هیکمن
جانورشناسی مقایسهای انتشارات رزمندگان
بیمهرگان بروسکا
جانورشناسی بیمهرگان روپرت
جانورشناسی میلر
مبانی ریاضیات کاربردی برای المپیاد زیست شناسی عرفان شیرمحمدی
کتاب درسی متوسطه دوم
آنالیز ترکیبی علیرضا علیپور
سوالات متداول
باشگاه طلاییها یه برنامه و مسیر مشخص برای موفقیت توی المپیاد زیست داره و هر چیزی که تو توی این مسیر رو نیاز داری در اختیارت میزاره؛ مشاورهای مدال دار طلاییها مسیر موفقیت رو بهت نشون میدن، شیوه درس خوندن رو بهت یاد میدن و اگه سوالی داشته باشی جواب میدن. کلاسهای خصوصی و گروهی المپیاد زیست میتونی داشته باشی تا مباحث توسط یه استاد خفن بهت یاد داده بشه و مشکلاتت رفع بشه. آزمونهای شبیه ساز داریم تا خودتو محک بزنی. پکیجهای آموزشی داریم تا بتونی هر موقع که خواستی آموزش مباحث رو ببینی؛ پس این فرصت عالی رو از دست نده با طلاییها تا طلا شی!
کاملا بستگی به خودت داره برای همین ما تست استعدادیابی رو قرار دادیم تا استعدادهات رو بشناسی و توی رشتهای که دوس داری ادامه بدی تا شانس موفقیت زیاد بشه!
بله المپیاد زیست جزو معدود المپیادهاییه که بچههای المپیاد زیستی دهم هم میتونن مدال شن.