تا حالا فکر کردی زمین چه قصه‌های باحالی برای گفتن داره؟ از زلزله‌ها و آتشفشان‌ها گرفته تا سنگ‌ها و کانی‌هایی که میلیون‌ها سال طول کشیده تا شکل بگیرن. اگه از این ماجراهای پرهیجان خوشت میاد و از اون طرف، رقابت علمی برات مثل یه چالش شیرین و هیجان‌انگیزه، المپیاد علوم زمین دقیقاً همون چیزیه که دنبالشی!
زمین‌شناسی یا همون ژئولوژی، علمی‌ه که همه چی رو درباره‌ی سیاره‌ی قشنگمون بررسی می‌کنه؛ از لغزش کوه‌ها و سیل‌ها گرفته تا رازهای توی دل زمین. حالا جذابیت ماجرا اینجاست که توی المپیاد علوم زمین، می‌تونی با بقیه‌ی آدمای علاقه‌مند مثل خودت رقابت کنی، خودتو محک بزنی و حتی اگه خوش درخشیدی، مدال بگیری و کلی امتیاز ویژه نصیبت بشه.
اگه می‌خوای بدونی المپیاد علوم زمین دقیقاً چیه، چه مزایایی داره و برای موفقیت چه منابعی لازمه، این مقاله از طلایی‌ها رو از دست نده.
المپیاد دانش آموزی علوم زمین
المپیاد دانش‌آموزی علوم زمین هم مثل بقیه المپیادها توی ایران توسط سازمان پرورش استعدادهای درخشان آموزش و پرورش برگزار میشه. اولین بار این المپیاد توی ایران سال تحصیلی ۱۳۹۳-۱۳۹۴ شروع شد، اونم خیلی محدود. البته اصل ماجرا از سال ۲۰۰۴ میلادی و با تلاش سازمان بین‌المللی آموزش علوم زمین کلید خورد.
شرایط شرکت در المپیاد علوم زمین
خب، اگه پایه دهم یا یازدهمی هستی و تو یکی از رشته‌های ریاضی، تجربی یا حتی فنی و حرفه‌ای درس می‌خونی، می‌تونی توی المپیاد علوم زمین ثبت‌نام کنی. اگه هم خوب بدرخشی و رتبه بیاری، مستقیم می‌ری مرحله تابستونی که جذاب‌ترین بخش ماجراست.
اما همه چیز فقط به علاقه خلاصه نمیشه، باید نمره‌هات هم خوب باشه. مثلاً:
- شیمی دهم و یازدهم: حداقل ۱۷
- زبان انگلیسی دهم و یازدهم: حداقل ۱۸
- زمین‌شناسی یازدهم: حداقل ۱۸
- انسان و محیط زیست یازدهم: حداقل ۱۹
یعنی خلاصه‌اش اینه که باید هم درس‌خون باشی و هم پایه‌ت تو این درس‌ها قوی باشه.
یه نکته باحال دیگه هم هست، اگه پایه دهمی باشی و قبلاً توی المپیادهای دیگه مدال گرفتی (مثل برنز کامپیوتر یا نقره و برنز تو رشته‌های دیگه)، برای شرکت توی آزمون امسال باید مثل بقیه بچه‌ها همه مراحل رو ثبت‌نام کنی و بری جلو.
ثبت‌نام چجوریه؟
ثبت‌نام المپیاد دانش آموزی فقط اینترنتیه. چه ایران باشی، چه خارج، باید تو بازه زمانی‌ای که اعلام می‌کنن بری سایت my.medu.ir و ثبت‌نامت رو انجام بدی. در آخر هم یادت نره کد پیگیری که سایت می‌ده رو تا روز آخر آزمون نگه داری، چون بهش نیاز پیدا می‌کنی.
اگه مرحله اول رو قبول بشی، دیگه لازم نیست دوباره برای مرحله دوم ثبت‌نام کنی. مستقیم می‌ری سر جلسه آزمون مرحله دوم.
مراحل المپیاد علوم زمین
المپیاد علوم زمین مثل یه سفر چندمرحله‌ایه؛ از آزمون اول شروع می‌کنی، بعد کم‌کم بالا می‌ری و اگه خوب بدرخشی، آخرش می‌تونی حتی به المپیاد جهانی هم برسی. بیا مرحله به مرحله با هم مرور کنیم:
۱. مرحله اول
اینجا نقطه شروع همه‌چیزه. آزمون مرحله اول هم‌زمان توی ایران و حوزه‌های خارج از کشور برگزار میشه. شرکت‌کننده‌ها هم بچه‌های پایه دهم و یازدهم هستن.
بعد از برگزاری آزمون، دفترچه سوالات و کلید جواب‌ها توی سامانه المپیادهای علمی (همون سایت my.medu.ir) بارگذاری میشه. حتی اگه به نظرت سوالی مشکل داشته باشه یا جوابش اشتباه باشه، می‌تونی توی بازه مشخص درخواست تجدیدنظر بدی.
قبول‌شده‌های این مرحله اسمشون به اداره کل آموزش‌وپرورش استان و مدارس خارج از کشور فرستاده میشه و آماده می‌شن برای مرحله دوم.
۲. مرحله دوم
مرحله دوم معمولاً اردیبهشت برگزار میشه. اینجا دیگه نیازی نیست دوباره ثبت‌نام کنی، چون قبولی مرحله اول، یه جور بلیط ورود به مرحله دوم حساب میشه. برای حضور تو آزمون، کافیه بری سایت my.medu.ir، کارت ورود به جلسه رو پرینت بگیری و ببری مدرسه مهرش کنن. اینجا رقابت جدی‌تر میشه چون همه کسایی که به این مرحله رسیدن، واقعاً قوی و علاقه‌مندن.
۳. دوره آموزشی تابستانی
خب، حالا می‌رسیم به مرحله تابستونی. این دوره از اوایل تیر شروع میشه و فقط ۴۰ نفر از برترین‌های مرحله دوم اجازه ورود دارن. توی این دوره کلی کلاس و آموزش تخصصی برگزار میشه. اما فقط شرکت کردن کافی نیست؛ باید نمره‌های حدنصاب رو هم بیاری تا مدال بگیری. در پایان دوره تابستونی مدال‌ها تقسیم می‌شن:
- ۱۶ نفر برنز
- ۱۶ نفر نقره
- ۸ نفر طلا
یه نکته مهم: هر دانش‌آموزی توی تابستون فقط می‌تونه توی یک المپیاد شرکت کنه. اگه تو چند رشته قبول شدی، باید از همون اول یکی رو انتخاب کنی.
۴. المپیاد جهانی علوم زمین
اینجا دیگه مرحله آخر و رویاییه. از بین مدال‌دارای تابستونی، ۴ نفر برتر انتخاب می‌شن و عضو تیم ملی المپیاد جهانی می‌شن. این بچه‌ها نماینده ایران می‌شن و می‌رن با بهترین‌های دنیا رقابت کنن.
سوالای المپیاد جهانی علوم زمین معمولاً از منابع و کتاب‌های مرجع طراحی می‌شن که توی دوره تابستونی و بعدش توی کلاس‌های تیم ملی در اختیار بچه‌ها قرار می‌گیره.
شرکت در المپیاد علوم زمین چه مزایایی دارد؟
خب راستشو بخوای، برنده شدن توی المپیاد علوم زمین مثل برنده شدن جایزه لاکچری نیست که فرداش بیای بگی من از کنکور معاف شدم. نه رفیق، توی این المپیاد حتی اگه بری تیم ملی، کنکور سر جاش هست. ولی… داستان اینجا تموم نمیشه! کلی مزایای توپ داری که ارزشش رو کامل جبران می‌کنه.
اول از همه، بنیاد ملی نخبگان یه سری تسهیلات ویژه برای بچه‌های المپیادی در نظر گرفته. البته این بنیاد به صورت رسمی عضو نمی‌گیره. کاری که باید بکنی اینه؛ بری سایت sina.bmn.ir، فعالیت‌هات رو ثبت کنی تا بتونی از این امکانات استفاده کنی.
حالا چه امکاناتی؟
- کمک‌هزینه‌های تحقیقاتی و تحصیلی برای ادامه کارهای علمی‌ت؛
- حمایت‌های معنوی مثل معرفی به مراکز علمی و پژوهشی؛
- تسهیلات مربوط به سربازی که خیلی‌ها دنبالشن.
فرقی هم نمی‌کنه مدالت طلا باشه، نقره یا برنز؛ همه مدال‌دارهای المپیاد علوم زمین می‌تونن مثل بقیه نخبه‌ها از این مزایای مدال المپیاد استفاده کنن.
منابع المپیاد علوم زمین
سوالای المپیاد علوم زمین توی مرحله‌های مختلف از کتابای درسی دبیرستان و بعضی منابع مرجع طراحی می‌شن. پس اولین قدم برای موفقیت اینه که بدونی دقیقاً چه کتابایی رو باید بخونی.
منابع مرحله اول
مرحله اول بیشتر روی کتابای درسی مدرسه تمرکز داره، مخصوصاً علوم تجربی دوره راهنمایی و زمین‌شناسی دبیرستان. مهم‌تریناش اینان:
- علوم تجربی هفتم: صفحه ۳۶ تا ۶۱
- علوم تجربی هشتم: صفحه ۹۷ تا ۱۲۱
- علوم تجربی نهم: صفحه ۸ تا ۶۱ و ۱۰۱ تا ۱۲۱
- زمین‌شناسی یازدهم
- انسان و محیط زیست یازدهم
- آزمایشگاه علوم تجربی دهم: صفحه ۱۷ تا ۲۹، ۵۶ تا ۶۷، ۱۱۸ تا ۱۲۳
- آزمایشگاه علوم تجربی یازدهم: صفحه ۴ تا ۹۲
یعنی برای مرحله اول، همون کتابای درسی خودت کلی می‌تونه کمکت کنه، فقط باید با دقت بخونی و تسلط پیدا کنی.
منابع مرحله دوم
مرحله دوم یه کم سنگین‌تره، چون بر اساس سرفصل‌های جهانی طراحی میشه. برای همین علاوه بر کتابای مدرسه، باید سراغ منابع تخصصی‌تر بری. مثل:
- انسان و محیط زیست یازدهم
- زمین‌شناسی یازدهم
- زمین‌شناسی سوم دبیرستان (نظام قدیم)
- علوم زمین پیش‌دانشگاهی (نظام قدیم)
- مبانی زمین‌شناسی، تألیف ادوارد جی. تاربوک و فردریک ک. لوتگن، ترجمه رسول اخروی (انتشارات مدرسه)
منابع مرحله سوم (یا همون تابستونی)
اینجا دیگه باید روی همه منابع مرحله اول و دوم مسلط باشی. علاوه بر اون، هر سال منابع جدید این مرحله توسط مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و باشگاه دانش‌پژوهان جوان اعلام میشه. لیست کاملش رو می‌تونی توی سایت ysc-sampad.medu.ir ببینی.
یه نکته مهم: برای اینکه دستت بیاد سوالا چه مدلیه، خیلی خوبه که سوالات سال‌های قبل المپیاد علوم زمین رو دانلود کنی و حل کردنشون رو جدی بگیری. اینطوری هم با سبک سوالا آشنا می‌شی و هم نقاط ضعفت رو پیدا می‌کنی.
موفقیت در المپیاد علوم زمین
موفق شدن توی المپیاد علوم زمین فقط به هوش یا استعداد ذاتی بستگی نداره، بیشتر به پشتکار و برنامه‌ریزی درست مربوط میشه. خیلیا فکر می‌کنن المپیاد فقط برای نابغه‌هاست، ولی واقعیت اینه که هرکسی که علاقه داشته باشه و درست تلاش کنه، می‌تونه توش بدرخشه.
۱. عاشق زمین باش! اولین و مهم‌ترین شرط موفقیت توی این المپیاد، علاقه‌ست. باید برات جذاب باشه که بدونی چرا زلزله میاد، آتشفشان‌ها چطور فوران می‌کنن یا یه کانی چطوری میلیون‌ها سال شکل می‌گیره. این علاقه همون بنزینیه که تو رو توی مسیر نگه می‌داره.
۲. منابع درست رو بخون: یه عالمه کتاب و جزوه هست، اما همه‌شون به کارت نمیان. برای مرحله اول بیشتر باید به کتابای درسی مسلط باشی، مخصوصاً علوم راهنمایی و زمین‌شناسی یازدهم. برای مرحله دوم و سوم هم باید بری سراغ کتابای تخصصی‌تر مثل مبانی زمین‌شناسی تاربوک. هرچی عمیق‌تر بخونی، شانس موفقیتت بیشتره.
۳. تمرین: سوالای سالای قبل رو دست‌کم نگیر. هم سبک سوالا دستت میاد، هم متوجه می‌شی کجا ضعف داری. اگه بتونی توی خونه خودتو تو شرایط آزمون بذاری، خیلی بهت کمک می‌کنه.
۴. زبان انگلیسی رو جدی بگیر: خیلی از منابع مهم و حتی سوالای جهانی به انگلیسیه. اگه زبانت خوب باشه، نصف راه رو رفتی. پس لغت‌های تخصصی زمین‌شناسی رو یاد بگیر و کم‌کم مقالات ساده رو بخون.
۵. از مشاوره و کلاس‌ها کمک بگیر: خیلی وقتا یه معلم یا یه مشاور المپیاد می‌تونه مسیر رو کوتاه‌تر کنه. کلاس‌های آموزشی یا گروه‌های مطالعاتی هم خیلی مفیدن، چون تو رو منظم نگه می‌دارن و رقابت سالم ایجاد می‌کنن. طلایی‌ها بهترین مشاوره‌های المپیاد رو داره که می‌تونه توی این مسیر کمک کنه!
۶. مدیریت زمان و استرس: مسیر المپیاد طولانیه. اگه بلد نباشی زمانتو مدیریت کنی یا با استرس کنار بیای، وسط راه خسته می‌شی. برنامه روزانه داشته باش، تایم مطالعه رو با تفریح و استراحت قاطی کن و قبل از آزمون‌ها تکنیک‌های آرامش مثل نفس عمیق کشیدن رو تمرین کن.
نتایج المپیاد علوم زمین
خب بعد از کلی تلاش و آزمون دادن، نوبت لحظه‌ی هیجان‌انگیز اعلام نتایجه! نتایج المپیاد علوم زمین طبق زمان‌بندی توی سایت المپیادهای دانش‌آموزی به نشانی my.medu.ir منتشر میشه. اگه اعتراضی به نتیجه‌ت داشتی، نگران نباش. توی همون سایت یه بازه زمانی مشخص می‌دن که می‌تونی اعتراضت رو ثبت کنی تا دوباره بررسی بشه. ثبت اعتراض به نتایج المپیادهای دانش آموزی فقط به صورت اینترنتی انجام میشه.
با طلایی‌ها مدال المپیاد توو مشتته
با باشگاه طلایی‌ها، مسیر مدال گرفتن تو المپیاد دیگه ترسناک نیست! یه تیم حرفه‌ای از مشاورها و مدال‌آورهای سال‌های قبل کنارت هستن، از تست استعدادیابی گرفته تا برنامه‌ریزی دقیق، منابع اختصاصی، کلاس‌ها و آزمون‌های شبیه‌سازی‌شده المپیاد. یعنی هر چی برای رسیدن به مدال نیاز داری، آماده‌ست و فقط کافیه باهاشون همراه بشی تا قدم‌به‌قدم تا رسیدن به هدفت پیش بری. با طلایی‌ها، مدال المپیاد توو مشتته!
سوالات متداول
- چه کسایی می‌تونن توی المپیاد علوم زمین شرکت کنن؟
دانش‌آموزای پایه دهم و یازدهم رشته‌های ریاضی، تجربی و فنی‌وحرفه‌ای می‌تونن شرکت کنن. فقط باید معدل و نمرات درسایی مثل شیمی، زمین‌شناسی و زبان انگلیسی خوب باشه.
- مدال گرفتن توی المپیاد علوم زمین چه فایده‌ای داره؟
معافیت کنکور نداره، ولی کلی مزیت دیگه داره، می‌تونی از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان استفاده کنی (مثل کمک‌هزینه تحقیقاتی، خدمات سربازی و حمایت‌های تحصیلی). تازه تجربه‌ی علمی و موقعیت‌های بین‌المللی هم پیدا می‌کنی.
- ثبت‌نام المپیاد علوم زمین چطوریه؟
ثبت‌نام فقط اینترنتیه. باید تو بازه زمانی اعلام شده بری سایت my.medu.ir ثبت‌نام کنی.
