بنیان گذار المپیاد نانو ایرانه! و این المپیاد کاملا ایرانیه. امروزه کلی تکنولوژی جدید به دنیا عرضه شدن مثل نانوپلیمر‌ها، نانوذرات و نانو لوله‌های کربنی که کاربرد خیلی زیادی توی دنیای کنونی دارن. و یکی از داغ‌ترین موضوعات حال حاضر دنیا مقالات در حوزه نانوتکنولوژیه. کشور ایران هم در در زمینه نانو جزو کشور‌های خفنه؛ رنکینگ کشور‌ها در زمینه نانو اول از همه چینه که گفته میشه تحقیقاتش در زمینه نانو از ۹ کشور دیگه روی هم بیشتره! و بعد از چین به ترتیب کشور‌های هند، آمریکا، ایران و کره جنوبی به ترتیب جایگاه دوم تا پنجم هستن. خب حالا بریم توی این مقاله از باشگاه آموزشی طلایی‌ها بیشتر با علم نانو آشنا شیم.
المپیاد نانو چیست؟
اول از همه باید بدونید که اسم این علم از کجا اومده؛ نانوتکنولوژی برگرفته از مقیاس اندازه‌گیری طول به واحد نانومتره که نانومتر به یک میلیاردم متر گفته میشه و علم تکنولوژی به ذرات و موادی که در مقیاس ۱ تا ۱۰۰ نانومتر دارن گفته میشه. مواد توی این بازه ویژگی‌های خاصی پیدا میکنن که کاربرد خیلی زیادی دارن و علم نانو به بررسی این مواد و ویژگی‌هاشون میپردازه. این علم قدمت زیادی نداره و برای بار اول ریچارد فاینمن فیزیکدان برجسته مفهوم نانو تکنولوژی رو معرفی کرد. ایران که جزو پیشگامان توی صنعت نانوتکنولوژیه تصمیم به برگزاری این المپیاد گرفت تا از ابتدا بچه‌ها رو در مسیر پشرفت این علم قرار بده. اگه تصمیم گرفتی که توی این المپیاد شرکت کنی، بد نیست یه مشورتی هم با مشاور المپیاد طلایی‌ها داشته باشی تا به نحو احسن راهنماییت کنن.
تاریخچه المپیاد علوم و فناوری نانو
این المپیاد برای بار اول در سال ۱۳۸۹ به صورت داخلی در ایران برگزار شد و برای بار اول در سال ۲۰۱۸ در پارک تکنولوژی پردیس در تهران برگزار شد و در این مسابقه کشور‌های تایوان، مالزی، روسیه، کره جنوبی و تعدادی از کشور‌های اروپایی شرکت کردن. این المپیاد قدمت زیادی نداره و برای همین کشور‌های کمی در اون شرکت میکنن ولی مطمئن باشید با توجه به اهمیت نانوتکنولوژی نه تنها جزو المپیاد‌های فراگیر میشه بلکه تا چند وقت دیگه جزو المپیاد‌های سهمیه دار در رشته‌های دانشگاهی هم میشه!
مزایای المپیاد نانو
علم نانوتکنولوژی علم جدیدیه و اگه تو بتونی حرفی برای گفتن توی این المپیاد داشته باشی قطعا یکی از پیشتاز‌های این رشته میشی چون که از این سن شروع به یادگیری نانو کردی.
- خب بریم سراغ مادیات! این المپیاد هنوز سهمیه کنکور نداره ولی اگه مدال شی جایزه نقدی داره! به نفر اول ۹/5 میلیون تومان، به نفر دوم ۷ میلیون و به نفر سوم ۴/۵ میلیون پول داده میشه!
- تازه امتیاز بنیاد ملی نخبگان هم کسب می‌کنی و میتونی از امتیاز‌های این سازمان استفاده ببری مثل اینکه اینکه توی دانشگاه که درس میخونی حقوق هم دریافت می‌کنی؛ و حتی اگه پسر باشی به جای رفتن به سربازی میتونی روی پروژه‌های مرتبط با نانو کار کنی و مدت سربازیت رو اینجوری بگذرونی و کلی هم امکانت برای تحقیقات در اختیارت میزارن.
- درسته که با شرکت در المپیاد نانو سهمیه‌ای توی کنکور نداری، ولی بازم میتونی از مزایای مدال المپیاد استفاده کنی.
آشنایی با مراحل المپیاد علوم و فناوری نانو
المپیاد نانو مثل بیشتر المپیاد‌ها سه مرحله داره که اینجا به طور کامل با مراحل مختلف آشنا میشیم.
مرحله اول المپیاد نانو
مرحله اول هر سال بهمن برگزار میشه و باید در مدت ۵۰ دقیقه به ۲۵ سوال تستی جواب بدید؛ دقت کن این آزمون هم مثل هر آزمون تستی دیگه‌ای نمره منفی داره پس مواظب باش سوالی رو قطعی مطمئن نیستی نزنی! نتیجه این آزمون اسفند اعلام میشه و اگه قبول شی میری که آزمون مرحله دو رو بترکونی!
مرحله دوم در المپیاد نانو
این مرحله تو اردیبهشت برگزار میشه و این مرحله برخلاف آزمون مرحله اول سوال تشریحی هم داره؛ این مرحله شامل ۲۰ سوال تستی و ۶ سوال تشریحیه که برای جواب دادن به این سوال‌ها ۱۲۰ دقیقه وقت نیاز دارید. برای سوال‌های تستی نمره منفی لحاظ میشه ولی سوال‌های تشریحی نمره منفی ندارن. محتوای این مرحله مباحث نانو فیزیک، نانو شیمی و نانو زیست فناوریه. از بین شرکت کننده‌های این المپیاد ۴۰ نفر قبول میشن و وارد دوره تابستانه میشن. نتیجه این مرحله تیر ماه مشخص میشه و معلوم میشه میتونی وارد دوره تابستون بشی یا نه!یک سوال از ۶ تا سوال تشریحی این بخش مربوط به حل مسئله است و ۴ سوال تحلیلی هم توی بخش تشریحی هست؛ برای سوال آخر از روش‌ها و دستگاه‌هایی که در نانو کاربرد دارند مثل الکتروریسی، انفجار الکتریکی سیم، پوشش‌دهی به روش اسپاترنیگ، پوشش‌دهی دورانی، همگن‌ساز التراسونیک، میکروسکوپ تونلی روبشی(STM)، میکروسکوپ نیروی اتمی(AFM)، اسپکتروفتومتر(UV-Vis) استفاده می شود.
مرحله سوم (دوره تابستانه)
خب خب اگه تا اینجا رسیدی بهت تبریک میگم تو یکی از خفن‌های نانویی! خب ۴۰ نفری که قبول شدن در مدت دو ماه توی تابستون توی یه محیط آکادمیک توسط بهترین‌های نانوی ایران آموزش داده میشن. قبل از شروع دوره دو جلسه وبینار براتون برگزار میشه که بگن این دوره چجوری برگزار میشه. توی این دوره در کنار مباحث تئوری به صورت گروهی به آزمایش و پژوهش در زمینه نانو می‌پردازن و از یکی از مراکز نانوی پیشرفته کشور بازدید انجام میدن. در این دوره ده تا از بهترین اساتید نانو بر بچه‌ها نظارت دارن. به طور کلی این مرحله شامل پنج بخش میشه که عبارتند از:
- انجام آزمایش‌هایی در حوزه نانو و تحلیل آزمایش و نتایج به دست آمده
- کارگاه‌های آموزشی نانوساختار‌ها و روش‌های مشخصه‌یابی
- آموزش شیوه ارائه دادن و ملزومات و مقاله نویسی
- ارائه گزارش کار‌های انجام شده توسط گروه‌ها با یکدیگر
- بازدید از مرکز علمی پژوهشی نانو
- برگزاری آزمون کتبی
و در نهایت با توجه به نمراتی که از بخش‌های مختلف کسب کردید به ۱۰ نفر اول مدال طلا، به ۱۵ نفر دوم نقره و به ۱۵ نفر آخر هم مدال برنز داده میشه.
شرایط شرکت در المپیاد نانو
بقیه المپیاد‌های علمی فقط برای بچه‌های دهمی و یازدهمیه ولی المپیاد نانو برخلاف بقیه المپیاد‌ها بچه‌های دوازدهمی هم میتونن توی این المپیاد شرکت کنن و مدال بگیرن. ولی دقت کنید فقط این شرایط شرکت کردنه و برای قبول شدن کافی نیست! اگه میخوای قبول شی باید کلی تلاش کنی تا بتونی موفق بشی.
نحوه ثبت نام المپیاد نانو
برای ثبت نام توی این المپیاد اگه دهمی، یازدهمی و یا دوازدهمی هستید میتونید اقدام کنید؛ فقط باید منتظر بخش‌نامه هر سال باشید که آبان و یا آذر اعلام میشه و بهتون میگه که کی میتونید ثبت نام رو انجام بدید. قبلا ثبت نام المپیاد‌ها توی سامانه المپیاد ها برگزار میشد ولی الان برای ثبت نام باید به پروفایل شخصیت به آدرس my.medu.ir بری.
مباحث مرحله اول المپیاد علوم وفناوری نانو
اول از همه که ما لازمه با خود اینکه نانو چیه آشنا بشیم. حالا میپرسی توی آشنایی با نانو با چیا آشنا میشیم؟
- خب اول باید ببینیم فناوری نانو یعنی چی و ابعاد نانومتری چیه و نانوساختار‌ها چین. در ادامه به ویژگی هایی مثل هسته زایی و رشد، شبکه بلوری و نقص در بلور‌ها که از مفاهیم مهم در علم نانوئه آشنا میشیم.
- بعدش میریم با انواع نانو موادها آشنا بشیم. حالا نانوموادها چیان؟ نانومواد کربنی، نانوکامپوزیت‌ها، نانوساختارهای متخلخل و نانو مواد هوشمند از مواد مختلفین که توی این دسته جا میگیرن.
- حالا که با نانوموادها آشنا شدیم باید بریم ببینیم این دسته مواد چه ویژگی و خواصی دارن؛ خواصی مثل خواص حرارتی، خواص مکانیکی و دمای ذوب و کلی ویژگی دیگه.
- حالا که ویژگی نانوموادهارو شناختیم میریم با روش‌های تولید این مواد آشنا میشیم که اصلا ببینیم چجوری میتونیم نانوموادها رو بسازیم توی این بخش با روش‌های احیای شیمیایی، ترسیب شیمیایی، سل ژل، هیدروترمال و آسیاب مکانیکی آشنا میشیم.
- حالا ما نانوموادها رو ساختیم الان باید ویژگی‌های این مواد رو بررسی کنیم که باید روش‌های خاصی رو یاد بگیریم که این روش‌ها عبارتند از میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM)، طیف‌سنجی پراش اشعه ایکس(XRD)، آنالیز جذب گاز (اندازه گیری سطوح موثر و میزان تخلخل)، طیف‌سنجی نور مرئی و فرابنفش(UV-visible)
- در قدم آخر علم نانو میریم با این آشنا میشم که اصلا این علم نانو چرا به وجود آمده و چه کاربردی داره. علم نانو کاربرد‌های متنوعی داره و هر روز هم کاربرد‌های جدیدی از اون کشف میشه ولی چیزی که برای ما مهمه کاربرد علم نانو در فرآیند تصفیه پساب، دارورسانی هدفمند و حسگرهای زیستیه.
علم نانو علمی عملیه و برای انجام هر کار عملی باید ایمنی‌های لازم رو رعایت کرد؛ نکات بهداشتی، سمیت و راه‌های پیشگیری از آسیب‌های احتمالی توی این بخش بررسی میشن. آزمون تستی از همه مباحث بالا طرح می شود.
مباحث مرحله دوم المپیاد نانو
منابع این بخش هم همون منابع بالاس ولی کامل‌تر، پیشرفته‌تر و دقیق تر پس حواستون باشه حتما منابع المپیاد نانو رو بخونید و خوب تمرین کرده باشید تا روی همه مباحث تسلط داشته باشید.
منابع المپیاد نانو
خب حالا وقت آشنایی با منابع المپیاد نانوئه. المپیاد نانو منابع زیادی نداره، اما ما آخرین مطالب و آخرین منابع در دسترس رو برات آماده کردیم تا توی مقاله منابع المپیاد نانو بتونی اطلاعات کامل رو به دست بیاری.
سوالات متداول
۱. من رشته تجربی هستم میتونم توی المپیاد نانو شرکت کنم؟
آره چرا که نشه! همه بچه‌های دهمی تا دوازدهمی که بخوان میتونن توی این المپیاد شرکت کنن و برای مدال شدن رقابت کنن.
۲. من میخوام المپیاد نانو رو شروع کنم چیکار کنم؟
خب ببین المپیاد مسیر سخت و پرپیچ و خمه و کلی رقیب غدر داری! پس اگه میخوای توی این المپیاد موفق بشی باید یه برنامه مشخص داشته باشی.پس اگه میخوای تو هم مدال شی حتما با ما در ارتباط باش.
۳. المپیاد نانو سهمیه نداره اصلا چرا باید برم المپیاد نانو؟
درسته این المپیاد سهمیه دانشگاهی نداره ولی داری یه نکته مهم رو فراموش می کنی و اونم اینه که روحیه المپیاد یه چیز دیگه اس بعدم در عوض کلی فایده دیگه داره؛ همین که عضو بنیاد ملی نخبگان میشی و همه به عنوان نخبه میشناسنت خیلی خفنه تازه از جایزه مالیشم که نگم!
۴. المپیاد نانو برای چه رشته هایی خوبه؟
اصلا فرقی نمیکنه رشته ریاضی-فیزیک یا تجربی باشی امروزه علم نانو در هر گوشه و هر شاخه‌ای وجود داره و کاربرد داره. تو اگه از الان با این اصول آشنا بشی مطمئن باش توی رشته خودت از بقیه چند گام جلوتری چون علم نانو علم آینده‌اس و توی شیمی، فیزیک و زیست کاربرد‌های زیادی داره؛ البته همین الانشم تجهیزات نانو دارن کم کم وارد زندگی روزمره ما میشن و میتونیم کاربردش رو ببینیم پس نانو رو دست کم نگیر. از مواد شیمیایی با خواص و ویژگی‌های خاص گرفته تا استفاده از نانو ربات‌ها برای درمان مریضی‌های خاص و کلی چیز دیگه!
