« آیا در برنامه‌ریزی درس خواندن برای کنکور یا المپیاد خود به مشکل برخورده‌اید؟ مدیریت زمان مطالعه خود را به ما بسپارید. تادا!» ولی از خوشمزگی گذشته، اهمیت مدیریت زمان برای درس خوندن قبل کنکور، المپیاد یا هر آزمون مهم دیگه‌ای اونقدر بالاست که اگه یه کم به دوروبرت دقت کنی، متوجه میشی که چقدر برنامه‌ریزی‌های متنوعی وجود داره و چقدر اساتید و منتور تلاش کردن تا قدرتمندترین تکنیک مدیریت زمان رو به دانش‌آموزا یاد بدن. طلایی‌ها امروز می‌خواد فقط روی این موضوع مانور بده و بهت بگه که روش مدیریت زمان در مطالعه نه خیلی سخته و نه اونقدرام ساده. فقط به یک برنامه‌ریزی درست و دقیق نیاز داری که با کمک مشاور بتونی بچینی و پیاده‌اش کنی. اول بهمون بگو که چقدر اهل برنامه‌ریزی و سخت گرفتن به خودت هستی؟!
مدیریت زمان چیست؟
خب بذار اول بریم سراغ یه تعریف ساده دانش‌آموزی از مدیریت زمان تا دستت بیاد قراره روی چیا مانور بدیم:
مدیریت زمان یعنی کنترل اون مدت‌زمانی که قراره برای یک کار خاص در نظر بگیری. اگه بتونی درست زمانت رو مدیریت کنی، میتونی در مدت‌زمان کوتاه با استرس کمتری کارهات رو پیش ببری و چی بهتر از این!
مثلاً اگه یه سرچ توی نت بزنی و تجربه‌های رتبه‌های برتر کنکور رو بخونی که در مورد رازهای موفقیت در کنکور گفتن، متوجه میشی که مدیریت زمان مطالعه درواقع یه روش خیلی خفن برای منظم درس خوندن و تقسیم‌بندی زمان مطالعه است که اون‌ها تونستن باهاش بازدهی بیشتری داشته باشن و به هدفشون برسن.
اهمیت مدیریت زمان مطالعه برای درس خوندن
احتمالاً الآن رفتی تو فکر که خب چرا نتونستم کنکور سال جدید رتبه دلخواهم رو بگیرم یا چرا هنوز برای زمان‌بندی کردن توی درس خوندن ضعیفم؟ ببین قشنگ جان! تو که نافت رو همون اول به‌عنوان یک دانش‌آموز دقیق و منظم نبریدن. یک نگاه به اطرافت بکن! همه اون‌هایی که رتبه برتر کنکور شدن، یاد گرفتن چطور برنامه‌ریزی کنن، چطور روی زمان‌بندی و روتین روزانه‌شون کار کنن. خیلی‌هاشون از جلسات مشاوره کنکور کمک گرفتن. خیلی‌های دیگه هم خودشون با آژمون و خطاهای فراوان بالاخره شیوه مدیریت زمان مطالعه برای کنکوری‌ها رو پیدا کردن.
دقت کن که هرچه بیشتر و بهتر برای داشتن جدول مدیریت زمان درس خوندن‌ات کار کنی، ساعات روزت رو با آگاهی تقسیم‌بندی کنی و فقط به کارهایی برسی که هدفمند هستن و به جای اولویت دادن به انگیزه‌ات برای درس خوندن، به داشتن پشتکار خیلی زیاد فکر کنی، اونوقته که میتونی بگی yessss! من تونستم و حالا وقتشه که فقط برای رتبه شدن برم جلو.
و نکته آخر در مورد اهمیت برنامه مدیریت زمان مطالعه اینه که، مدیریت درست دیگه تو رو از سردرگمی، ناامیدی، حسرت و پشیمونی در نگه میداره.
◄ مهم: تفاوتی که کمک گرفتن از مشاور داره هم توی همین از دست ندادن زمانه. اینطوری بگم که مثلا بچه‌های تجربی به‌جای اینکه راه و روش مختلف رو امتحان کنن تا به برنامه‌ریزی دلخواهشون برسن و حتی ندونن که آیا این برنامه‌ریزی، اونارو به هدفشون (ینی قبولی توی دانشگاه و رشته‌ای که دوست دارن) می‌رسونه یا نه، میتونن از یه مشاور کنکور تجربی که قبلا همه این راه‌ها رو خودش رفته و تازه نتیجه هم گرفته استفاده کنن؛ و اینطوری، با احتمال بیشتری به سمت شکست غول کنکور پیش برن.
مدیریت زمان برای المپیاد
اصلاً بریم سراغ خفن تر از کنکور، اونایی که مدال المپیاد شدن با کلی تمرین و تمرکز تونستن یاد بگیرن بازدهی بالایی برای درس خوندن داشته باشن و از بهترین تواناییشون در بهترین ساعات روز استفاده مفید ببرن. ازنظر اون‌ها بهترین روش درس خواندن برای المپیاد، شامل یک پکیج حساب‌شده از مهارت‌هایی میشه که به‌مرورزمان و با راهنمایی مشاوره المپیاد تونستن بهش برسن. پس یادت باشه که مدیریت زمان مطالعه، استعداد نیست بلکه یک مهارت اکتسابیه و همه‌مون بهش نیاز داریم تا به مقصودمون برسیم.
اگه برای المپیاد میخوای زمان‌بندی کنی چند تا نکته زیر رو حتماً یادت بمونه:
- سؤالای المپیاد خیلی سخت‌تر و پیچیده‌تر از امتحانای مدرسه و حتی کنکوره. پس طوری زمانت رو مدیریت کن که بتونی مطالب رو برای درک عمیق و مفهومی بخونی نه صرفاً حفظ کردن.
- المپیاد شامل تقویت مهارت تفکر منطقی، حل مسئله و کاربرد عملی مطالب آموزشی میشه.
- المپیاد یه جور رقابت علمیه که قبول شدنت در اون خیلی سخت‌تر از آزمون‌های مدرسه و کنکوره.
- تو برای مدال شدن در المپیاد باید واقعاً حسابی تلاش کنی و انگیزه قوی داشته باشی.
مدیریت زمان برای آزمون تیزهوشان
آزمون تیزهوشان هم به اندازه المپیاد سخت و چالشیه. هرچقدر کنکور میتونه با رعایت چند تا ترفند آسون باشه، ولی آزمون تیزهوشان فقط به یک برنامه مدیریت زمان مطالعه دقیق و منظم نیاز داره.
یادت باشه که دانش‌آموز تیزهوشانی قراره با دانش‌آموزای خیلی سطح بالایی رقابت کنه که واقعاً درس خون هستن. درس خون نه به معنی حفظ کردن، بلکه اون‌ها بلدن مثل یک المپیادی مطالب رو تحلیل کنن. پس باید زمانت رو طوری مدیریت کنی که اولویت برای درس‌های مهم‌تر و نیازمند به یادگیری عمیق تره. زمان‌بندی تو باید به شکلی باشه که بدونی برای هر درس چقدر زمان بذاری کافیه. اگه هنوز نتونستی زمان‌بندی درستی برای رسیدن به همه کارهات داشته باشی، میتونی از یه مشاوره تیزهوشان رایگان کمک بگیری.
روش تقسیم‌بندی زمان برای مطالعه
یادت باشه که برای تقسیم‌بندی زمان مطالعه‌ات لازمه چهارتا مورد زیر رو در نظر بگیری:
- کارهای فوری و مهم- این‌ها اولویت تو هستن و خودبه‌خود انجامشون میدی.
- کارهای غیر فوری و مهم- این‌ها فوری نیستن ولی انجام دادنشون خیلی مهمه. منظورمون اینه که نباید تأخیر توی انجام دادنشون داشته باشی.
- کارهای فوری و غیر مهم- این کارها گرچه فوری هستن، ولی تأثیری توی مدیریت درست زمان نمی‌ذارن و از اسمشون هم معلومه که غیر مهمن.
- کارهای غیرضروری و کم‌اهمیت- این‌ها هم که تکلیفشون مشخصه؛ مثل اون ps5 عزیزت که حواست رو پرت می‌کنه و یه بهانه‌ست برای فرار کردن از درس خوندن و تمرکز کردن.
تقسیم‌بندی زمان برای مطالعه
با دونستن این دسته‌بندی چهارتایی حالا میتونی برای تقسیم‌بندی و مدیریت زمان مطالعه‌ات بری جلو. ما سه تا روش رو بهت یاد می‌دیم. با دقت این بخش آموزش مدیریت زمان به نوجوانان رو بخون.
اول- تقویم‌ترمی بساز
خیلی مهمه که بتونی برای کل ترم‌ات برنامه‌ریزی کنی. سخته؟ بلند مدته؟ نه واقعاً!
- برای شروع هدفت رو مشخص کن. همین‌که پا گذاشتی توی مسیر با خودت تعارف نداشته باش و بدون از خودت چی میخوای.
- این تقویم‌ترمی رو جوری باید تنظیم کنی که شامل همه کارهای طول ترم‌ات بشه و البته برای هر کدوم هم زمان‌بندی داشته باشی. مثلاً؟ زمان‌بندی همه کارهای روزانه و غیردرسی، ساعات حضور در مدرسه، کلاس‌های فوق‌العاده‌ای که شرکت می‌کنی، زمان تست‌زنی، زمان انجام تکالیف مدرسه. در نظر گرفتن تایم جدا برای آزمون‌های شبیه‌ساز، باعث میشه که زودتر بفهمی که چگونه تست بزنیم و اصولش چیه.
دوم- برنامه‌ریزی هفتگی داشته باش
یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های مدیریت زمان برای دانش‌آموزان، داشتن جدول مدیریت زمان هفتگیه.
- برای شروع ببین چه کارهایی رو باید در طول هفته بعدت انجام بدی. این‌ها رو بنویس نه اینکه توی ذهنت مرور کنی.
- حالا برو سراغ تفکیک برنامه‌هات؛ حجم کلاس‌های مدرسه‌ات رو در نظر بگیر و برای هر درس و تمرین هم یک زمانی رو اختصاص بده.
- حواست باشه که اولویت‌بندی برای درس‌ها خیلی مهمه. ببین کدوم درس مهمه و اول‌ازهمه باید بری سراغشون. با یک تقسیم‌بندی ساده میتونی برای هر درس طبق میزان اهمیتش، زمان‌بندی کنی.
◄ مهم: بخش مهمی از مدیریت زمان مطالعه تو باید شامل آخر هفته‌ات باشه. برای اون دو روز خودت رو خسته نکن. برو سراغ کارهایی که در طول هفته به هر دلیلی نتونستی انجام بدی.
این رو هم اضافه کنیم که یه سری از دانش‌آموزا ممکنه بخوان برای آزمون تیزهوشان هم آماده بشن و واقعاً براشون مهمه که چگونه تیزهوشان قبول شویم. برای این گروه هم باید بگیم که برنامه‌ریزی هفتگی‌شون باید طوری چیده بشه که در کنار دروس مدرسه‌شون، حتماً فرصت کافی برای مطالعه و تمرین برای آزمون تیزهوشان هم داشته باشن.
سوم- برنامه‌ریزی روزانه داشته باش
برای داشتن یک برنامه روزانه خفن باید از اهمیت تقسیم‌بندی زمان به بخش‌های کوچیک غافل نشی. برنامه‌ریزی روزانه دقیقاً یعنی همین! وقتی بدونی چطور باید روزانه برنامه بریزی دیگه فشار بهت نمیاد، درست درس می‌خونی، نقاط ضعفت رو پیدا می‌کنی و روی نقاط قوت‌ات بیشتر کار می‌کنی.
◄ مهم: برنامه روزانه‌ات نباید با برنامه هفتگی‌ات فرق داشته باشه. اما اگر یکی از کارهای برنامه روزانه‌ات عقب موند حتماً روز بعد انجامش بده و اگرهم نشد، آخر هفته‌ات رو بذار برای اون.
نکات مهم در تنظیم جدول مدیریت زمان مطالعه
خب حالا که دونستی تقسیم‌بندی زمان مطالعه باید برای بازه‌های زمانی بزرگ (ترمی و هفتگی) و کوچک (روزانه) باشه، حالا چند تا نکته تکمیلی رو بهت میگیم که لازمه یادت بمونه:
- برای هر درس، تقسیم‌بندی کن.
- حتماً بین هر تقسیم‌بندی زمان استراحت بذار؛ مثلاً هر یک ساعت، پونزده دقیقه استراحت.
- این‌جوری نباشه که زمان مطالعه دروس حفظی، جدا و دروس فهمیدنی، جدا باشه. هرروز یک برنامه ترکیبی بچین.
◄ در مورد بهترین زمان مطالعه دروس حفظی اینم بگیم که ممکنه برای تو صبح زود، بعد از استراحت، شب قبل از خواب یا بعد از ورزش باشه. بنابراین، به شرایط و آمادگی خودت نگاه کن و طبق همون برای دروس حفظی برنامه بریز.
- از تفریح و خوشگذرونی‌هات نزن و خودزنی نکن قشنگ جان. ولی حواست باشه که طوری برنامه‌ریزی کنی که آسیبی به زمان، مدت مطالعه و هدف تنهاییت نزنه.
- جوری برنامه‌ریزی کن که متناسب با توان و ظرفیت خودت باشه.
تکنیک‌های مدیریت زمان مطالعه رو می‌شناسی؟
حالا نوبت اینه که برات در مورد پنج تکنیک یا روش خفن مدیریت زمان برای دانش‌آموزان بگیم. یادت باشه که سال دوازدهم چون حجم درس‌هات زیاده، وقت کمی داری و با توجه به این وقت کم، باید بتونی قدرتمندترین تکنیک مدیریت زمان رو بشناسی و اجرا کنی.
- روش پومودورو
- قانون 20/80
- ماتریس آیزنهاور
- تکنیک GTD
- تکنیک RPM
تکنیک اول- روش پومودورو
روش پومودور یا گوجه‌فرنگی یک تکنیک مدیریت زمان در بخش‌های کوچیکه؛ تو برای هر 25 دقیقه زمان مطالعه، میتونی 5 دقیقه استراحت در نظر بگیری. با این تقسیم‌بندی، بهترین استفاده رو از زمانت می‌بری، تمرکز خوبی خواهی داشت و خستگی و بی‌انگیزگی نمیاد سراغت.
تکنیک دوم- قانون 20/80
قانون 20/80 یا قانون پارتو میگه هرچی توی 20% زمانی که داری تلاش کنی، 80% نتیجه تلاشت از همون 20% تلاشت به دست میاد. پس با این روش میتونی خودت رو محک بزنی که در یک بازه زمانی کم، چقدر تلاش می‌کنی که 80% نتیجه رو ببینی.
تکنیک سوم- ماتریس آیزنهاور
ماتریس آیزنهاور یک ابذار مدیریتیه. چطور کار می‌کنه؟ تو با کمک این ابزار میتونی وظایفت رو اولویت‌بندی کنی. یادت میاد بالاتر برات در مورد اولویت‌بندی کارها نوشته بودیم؟ (کارهای فوری و مهم، غیر فوری و مهم، فوری و غیر مهم، غیرضروری و کم‌اهمیت). توی این ماتریس دقیقاً با همین سیستم باید کار کنی.
ماتریس آیزنهاور بهترین تکنیک برای مدیریت زمان مطالعه بر اساس اهمیت و فوری بودن اون‌هاست.
برای شروع روی کاغذ یک علامت مثبت بزرگ بکش طوری که بتونی هر چهار سمت چیزی بنویسی. حالا توی هر قسمت طبق همون دسته‌بندی پیش برو.
تکنیک چهارم- تکنیک GTD
تکنیک مدیریت زمان GTD روش ابداعی دیوید آلنه که بر اساس پنج اصل طراحی شده:
- جمع‌آوری کن
- پردازش کن
- مرتب کن
- بررسی کن
- انجام بده
با انجام این اصول تو میتونی برای انجام وظایف مهمت بدون هدر دادن زمان برنامه‌ریزی کنی، دیگه انرژی‌ات رو صرف کارهای غیرضروری نکنی و خلاصه بهترین برنامه مدیریت زمان مطالعه رو برای خودت داشته باشی.
تکنیک پنجم- تکنیک RPM
تکنیک RPM ابداعی تونی رابینزه و اینطوری شروع میشه که:
- هدفت چیه؟ ( قبولی در کنکور، مدال شدن در المپیاد، قبولی در تیزهوشان) RESULTS
- چطور میخوای بری دنبال هدف‌ات؟ (مثلاً بهترین روش مطالعه درس شیمی برای کنکور) Purpose
- برنامه‌ریزی تو چقدر دقیق و حساب‌شده ست؟ Massive Action
یا ساده‌تر بگیم، تکنیک PRM بیشتر روی تمرکز بر نتیجه و عملکرد دقت می‌کنه. تو با دقت به هدفی که داری، برای رسیدن بهش تلاش می‌کنی.
شرکت در کلاس‌های آمادگی
فرقی نمی‌کنه که بخوای برای کنکور آماده بشی یا المپیاد یا آزمون تیزهوشان، انتخاب یک کلاس آمادگی المپیاد یا هر آزمون دیگه‌ای واقعاً تو رو خفن می‌کنه و بهت چنان آمادگی و مهارتی میده که حتماً غافلگیرت می‌کنه. کلاس‌های آمادگی تیزهوشان به دلیل هدفمند و منسجم بودنشون خیلی بار مثبتی روی ذهن دانش‌آموز میذارن و طلایی‌ها دقیقاً به همین دلیل، مهم‌ترین برنامه‌های خودش رو صرف طراحی و تنظیم بهترین کلاس آمادگی برای کنکور، المپیاد یا آزمون تیزهوشان کرده.
اهمیت منابع در مدیریت زمان روش مطالعه
شاید تا حالا اینطوری به منابع درسی و کمک‌درسی‌ات نگاه نکرده باشی. ولی بهتره بدونی که هرچه منابع آزمونت پروپیمون‌تر باشن، هم مهارت و آمادگی تو برای تست‌زنی و پاسخ به سؤالات بیشتر میشه و هم روی اعتمادبه‌نفس و انگیزه‌ات در روز آزمون تأثیر فوق‌العاده مثبتی میذاره.
مثلاً اگه یک کنکوری قشنگ هستی و هنوز به کامل‌ترین لیست منابع کنکور انسانی دسترسی نداری، وقتشه که آستین‌هات رو بالا بزنی و ببینی چیا کم داری. یا اینکه نه، قراره برای المپیاد نجوم و اخترفیزیک آماده بشی و هنوز مطمئن نیستی که تمام منابع المپیاد نجوم رو داری؟
و در پایان…
مدیریت زمان مطالعه برای هر دانش‌آموزی یک ابذار و مهارت تحسین برانگیزه. اینطوری بگیم که اون دانش‌آموزی برنده است که برای کنکور، المپیاد یا آزمون تیزهوشانی که می‌خواد شرکت کنه، یک زمان‌بندی به‌موقع، درست و منظم داشته باشه. این زمان‌بندی قراره محدودیت‌هایی رو برات بسازه ولی مهم نیست. چون قراره تو رو به هدفی که میخوای، برسونه. هدف تو چیه قشنگ جان؟!
