« اونو می‌بینی؟ المپیادیه. ولی خداییش خیلی خفنه المپیادی باشی و بدون کنکور بیای دانشگاها. اونم سهمیه المپیاد!» توی جمع رفقا، حتماً این جمله رو شنیدی که دارین طرف رو به هم نشون می‌دین و بابت المپیادی بودنش یه جوری می‌شین. ولی به نظرمون نجات‌دهنده در آینه‌ست! دانش‌آموز تیزهوش توی درس ریاضی، شیمی یا زیستی؟ خب حله پس قشنگ جان! فقط کافیه روش درس خواندن برای المپیاد رو بدونی تا بشی خفن‌ترین. روش‌های مطالعه برای المپیاد خیلی دور از درس خواندن برای کنکور نیست. فقط قلق‌های خاص خودش رو داره و مهم‌تر اینکه تو رو تا رقابتای جهانی می‌بره. ما امروز توی طلایی‌ها قراره در مورد برنامه‌ریزی برای همچین رقابت برگ‌ریزونی برات بیشتر توضیح بدیم تا حسابی برات جا بیفته که چگونه برای المپیاد بخوانیم!
شرکت در المپیاد دانش‌آموزی چه اهمیتی داره؟
المپیادهای دانش‌آموزی هرسال زیر نظر وزارت آموزش‌وپرورش با مدیریت سازمان استعدادهای درخشان (سمپاد) و مرکز دانش‌پژوهان جوان برگزار میشه. کلا 14 تا المپیاد وجود داره که از این تعداد 7 تاشون فقط شامل سهمیه کنکور میشن. از بین این ۱۴ المپیاد، فقط ۶ تاشون مرحله جهانی دارن که میشن المپیادهای ریاضی و فیزیک و شیمی و کامپیوتر و نجوم و زیست و بقیه المپیادها که سلول‌های بنیادی و فناوری نانو و تفکر و کارآفرینی و جغرافیا و علوم زمین و سواد رسانه ای و اقتصاد و مدیریت هستن، سهمیه و مرحله جهانی ندارند.
اگر بتونی تو هم جزو داوطلبین المپیاد باشی و مدال بیاری، میتونی از مزایای مدال المپیاد تو هر درسی که شرکت کردی، استفاده کنی و خلاصه حالش رو ببری.
مزایای مدال شدن توی المپیاد به‌طورکلی اینا هستن:
- دارندگان مدال طلا از کنکور معاف میشن و میتونن در رشته و دانشگاه مورد نظرشون مشغول به تحصیل بشن.
- بهره‌مندی از حمایت‌های مالی و غیرمالی بنیاد نخبگان برای دارندگان مدال المپیاد
- سهمیه ۲۰ درصدی برای دارندگان مدال نقره و برنز المپیاد (فقط برای المپیادهای ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر، نجوم و زیست)
- انجام پروژه‌های علمی و تحقیقاتی به جای رفتن به سربازی
- امکان تحصیل هم‌زمان در دو رشته
- امکان بهره‌مندی از وام‌های کم‌بهره برای خرید ماشین و خانه
- استخدام در مشاغل دولتی
من می‌تونم المپیاد شرکت کنم؟
اگه شرایط کلی زیر رو داشته باشی میتونی برای المپیاد ثبت‌نام کنی:
- دانش‌آموز پایه دهم و یازدهم (بدون مردودی و وقفه در زمان تحصیل)
- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
با همه این توضیحات، اینم بگیم که همه درسا شرایط یکسانی ندارن. مثلاً برای درس‌های زیر، شرایط کمی متفاوته که برات میگیم:
چگونه برای المپیاد ریاضی بخوانیم؟
- بچه‌های ریاضی و تجربی میتونن در این المپیاد شرکت کنن و برنامه مشخصی برای روش درس خواندن برای المپیاد داشته باشن.
- از بین تمام دانش‌آموزای پایه دهم و یازدهم، 600 نفر میرن مرحله دوم. 900 نفر از پایه دهمی‌ها هم میتونن برای آزمون مرحله دوم به‌صورت آزمایشی آماده بشن.
- از بین 600 نفر پایه دهمی و یازدهمی که میرن مرحله دوم، 60 نفر برای دوره آموزشی تابستانی (دوره چهل) انتخاب میشن.
- از بین اون 60 نفر هم 12 نفر مدال طلا میشن و درنهایت 6 نفر میرن برای المپیاد جهانی.
◄ نکته: این رو یادت نره که بچه های تجربی بااینکه میتونن در المپیاد ریاضی شرکت کنن ولی، حتی اگه طلا بیارن، اثری روی کنکور تجربی اونها نداره.
شرایط برای المپیاد کامپیوتر
- یک نکته برای این درس وجود داره و اونم اینکه، اگه پایه دهمی باشی و مدال نقره بیاری یا جزو نفرات برتر بشی، اگه سال بعد که پایه یازدهم هستی و بخوای دوباره شرکت کنی، دیگه لازم نیست مراحل اول و دوم رو دوباره قبول بشی؛ بلکه مستقیم میری مرحله سوم.
- برای شرکت دوباره در آزمون المپیاد، باید از اول مراحل رو بگذرونی و برنامه مطالعه برای المپیاد کامپیوتر رو بچینی.
شرایط برای المپیاد شیمی
- این المپیاد و روش خواندن برای المپیاد شیمی فقط برای دانش‌آموزای پایه یازدهم طراحی شده.
- اگه پایه دهمی باشی میتونی آزمایشی شرکت کنی.
- بعد اینکه اگه در مرحله اول و دوم نمره قبولی بیاری، دیگه نمیتونی در دوره چهل (تابستونه) شرکت کنی.
شرایط برای المپیاد ادبی
- بچه های ریاضی و تجربی هم اگر مدال شن میتونن برای رشته های انسانی دانشگاه از سهمیه‌شون استفاده کنن؛ بلکه هر رشته‌ای مجازه شرکت کنه؛ فقط هم پایه یازدهمی‌ها میتونن ثبت‌نام کنن.
- بنابراین، اگه پایه دهمی باشی فقط شانس این‌رو داری که آزمایشی شرکت کنی که دیگه شامل دوره تابستونه نمیشی.
شرایط برای المپیاد فیزیک
- این المپیاد مخصوص پایه یازدهمی‌هاست. ولی اگه پایه دهمی باشی میتونی آزمایشی شرکت کنی که در صورت قبولی در مرحله دوم، دیگه به دوره تابستونه نمیتونی بری.
شرایط برای المپیاد سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی
- پایه دهم و یازدهمی‌ها میتونن در این المپیاد شرکت کنند.
- از طرفی، دانش‌آموزی که برای المپیاد سلول‌های بنیادی مدال بشه تسهیلات خاصی براش در نظر نمی‌گیرن.
- بعد اینکه سلول‌های بنیادی، المپیاد جهانی نداره.
باقی دروس همون شرایط عمومی رو دارن که بالاتر برات لیست کردیم.
روش درس خواندن برای المپیاد چطوریه؟
حالا می‌رسیم به قسمت مهم روش مطالعه برای المپیاد که ما به تفکیک هر درس برات توضیح می‌دیم چطور بهتره برنامه‌ریزی کنی که از تلاشت نتیجه بگیری.
چگونه برای المپیاد ریاضی بخوانیم؟
نحوه مطالعه برای المپیاد ریاضی باید با توجه به مراحلی که داره تنظیم بشه:
مرحله اول
ازاونجایی که همه دانش‌آموزای اول دبیرستان میتونن توی این مرحله شرکت کنن، پس سطح سؤالات هم برای دانش‌آموزان اول دبیرستانه. پس تو اطلاعات خیلی خفنی نیاز نداری. فقط کافیه سؤالای سال‌های گذشته رو بخونی تا با سطح سؤالات آشنا بشی. یک سری سؤالا ساده‌تر هستند (کتاب محافل ریاضی و سؤالای المپیاد لنینگراد) و یه سری دیگه هم سؤالات تورنمنت شهرها هستن که مفیدن. اگه نمونه سوال المپیاد ریاضی سال‌های گذشته رو بخونی، بهتر متوجه میشی.
مرحله دوم
روش درس خواندن برای المپیاد ریاضی در مرحله دوم خیلی تفاوت داره. در این مرحله باید اطلاعاتت بیشتر از دانش دبیرستانی‌ات باشه. پس باید بری سراغ کتابای کمک‌درسی و منابع المپیاد ریاضی که شامل سؤالات مرحله دوم سال‌های گذشته، سؤالات المپیادهای بین‌المللی سال‌های خیلی دور، سؤالات المپیادهای ریاضی آمریکا، شوروی، روسیه، چین، کره جنوبی و رومانی میشه.
مرحله سوم (دوره تابستونه)
برای ورود به دوره تابستونه تو به مشاوره المپیاد نیاز داری چون سطح رقابت خیلی پیشرفته تره. یک نکته مهم در این مورد تقسیم درست زمان برای مطالعه المپیاد بین شاخه‌های ریاضیه. البته که سؤالات خلاقیت سال‌های قبل خیلی مهم تره. از طرفی تلاشت رو بکن تا در امتحانات دوره‌ای نمره خوبی بیاری. میتونی با شرکت در جلسه رایگان مشاوره المپیاد طلایی‌ها، با جزئیات این مرحله بیشتر آشنا بشی.
ممکنه فکر کنی مدت مطالعه برای المپیاد با کنکور فرق داره. نه واقعاً! کارشناسا توصیه می‌کنن که روزانه 3-4 ساعتت مطابق با روش درس خواندن برای المپیاد باشه. این مدت‌زمان مغزت رو وادار می‌کنه تا از همه توانش برای مطالعه استفاده کنه. اگه بیشتر از این ساعات بشه، باید منتظر خستگی و دل‌زدگی از مطالعه کردن بشی. اینم اضافه کنیم که برای روزای تعطیل باید ساعات بیشتری رو درنظر بگیری که تا 10 ساعت هم میرسه (دقیقا مثل کنکور).
مطالعه برای المپیاد فیزیک
روش مطالعه فیزیک برای المپیاد با توجه به سه مرحله‌ای که داره باید چیده بشه:
مرحله اول
از اونجایی که مرحله اول المپیاد فیزیک با مرحله اول بقیه المپیادها فرق می‌کنه، بهتره حواست رو جمع کنی؛ بعضی از سؤالا پنج یا شش گزینه دارن. همچنین، تسلط نسبی روی تمام کتاب‌های المپیاد فیزیک باید داشته باشی. بیشترین وقتت رو بذار برای مبحث مکانیک که خیلی مبحث مهمیه. از نمونه سوالات المپیاد فیزیک سال‌های قبل هم غافل نشو.
مرحله دوم
مرحله دوم شامل هم سوالات تستی میشه و هم سوالات تشریحی. بهت پبشنهاد می‌کنیم با در نظر داشتن منابع المپیاد فیزیک از این به بعد رو پیش ببری.
مرحله سوم
این مرحله شامل آزمایشگاه میشه. و تو باید با ابزار آزمایشگاه به سوالات جواب بدی.
مرحله چهارم یا همان دوره چهل (تابستونه)
دوره تابستونه خیلی سطح خفنی داره و تو باید حدود 9 هفته به‌صورت موازی در کلاس‌های تئوری شرکت کنی. تسلط پیشرفته به مباحث الکترومغناطیس، ترمودینامیک و مکانیک باید داشته باشی. حواست باشه که هرچی جلوتر میری سطح سؤالات سخت‌تر میشه. پس تا میتونی باید نمونه سؤال با توجه به مباحثی که گفتیم حل کنی. برای ورود به این مرحله، نمرات مرحله دومت با نمرات آزمایشگاه جمع میشه.
روش مطالعه برای المپیاد شیمی
المپیاد شیمی برای پایه دهم و یازدهمی‌ها طراحی شده. پس اگه پایه نهم هستی، روزی یک ساعت مطالعه کافیه. وقتی بری پایه‌های بالاتر باید ساعت مطالعه‌ات رو بیشتر کنی و به همون ساعت استاندارد 3-4 ساعت برسونی. این عدد برای موفقیت در مرحله اول المپیاد شیمی جوابه.
به توصیه مشاورا و اساتید طلایی‌ها، بهترین روش مطالعه برای المپیاد شیمی در مراحل بالاتر اینه که گروه‌های 2-3 نفره تشکیل بدین و باهم درس بخونین. یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی که قطعاً خفن تر می‌کنه یادگیری تو رو.
یادت بمونه که تکرار و یادداشت‌برداری واقعاً روی یادگیری تو تأثیر میذاره. بعد اینکه، مفاهیم پایه و عمومی رو بذار برای مرحله اول و برای موفقیت در مرحله دوم حتماً با مطالب پیچیده و سخت‌تر دست‌وپنجه نرم کن. کتاب شیمی مورتیمر واقعاً مهمه وجزو منابع المپیاد شیمی به‌شمار می‌رود؛ کلاً باید کنارت باشه.
مرحله دوم و سوم المپیاد شیمی میشه سؤالات تشریحی. پس روش درس خواندن برای المپیاد شیمی مرحله 2 و 3 میشه تسلط کامل روی حل مسئله. وقتی داری مسئله حل میکنی، نرو سراغ جزوه‌ت، ببین دانشت چقدره بر همون اساس، مسئله رو حل کن. با حل کردن نمونه سوال المپیاد شیمی سال‌های گذشته، میتونی تسلط خودت رو روی حل مسئله بفهمی.
مطالعه برای المپیاد زیست
برای المپیاد زیست از کجا شروع کنیم؟ اصل اول در برنامه‌ریزی برای المپیاد زیست، داشتن یک روش مطالعاتی اصولی و مناسبه. قدم اول اینه که هرروز منابع رو بخونی. یعنی طوری نباشه که یک روز همون ساعت استاندارد رو بخونی بعد روز بعدی بی‌خیال بشی و کلاً هیچی نخونی! حواست باشه که تسلط تو به سؤالات درس زیست در المپیاد خیلی به آمادگی تو قبل از المپیاد بستگی داره. پس روتین مطالعاتی منظمی داشته باش.
برای درس زیست‌شناسی قدرت حل مسئله خیلی مهمه. دقت کن که وقت مطالعه، مطالب رو به‌صورت مفهومی درک و چندجانبه بهشون نگاه کنی. نمونه سوال المپیاد زیست رو شبیه به روز آزمون برای خودت شبیه‌سازی کن، این خودش یه مرور درست حسابیه، تازه ترست از آزمون هم میریزه.
خیلی روی خلاصه‌نویسی حساس باش! این کار باید با پوشش دادن کامل، ساده و قابل‌فهم بودن و خلاصه بودن همراه باشه. اینم بگیم که خیلی از مباحث درس زیست حفظ کردنی هستن. پس برو سراغ روش‌های حفظ کردن مثل تصویرسازی، کشیدن نمودار و درخت اطلاعات. خلاصه کاری کن تا مغزت از ظرایف خودش غافلگیر بشه!
حتماً این سؤال برات پیش میاد که برای المپیاد زیست از کی شروع کنیم؟ ببین قشنگ جان! یکی از شرایط عمومی شرکت در المپیاد زیست اینه که پایه دهم یا یازدهم باشی. پس اگه پایه نهمی هستی، روزی یک ساعت مطالعه کافیه. تاکید ما روی شروع دوره از پایه نهم برای اینه که فشار کمتری بهت بیاد و از طرفی خیلی آروم و پیوسته بتونی برنامه‌ت رو پیش ببری. اما اگه پایه دهم هستی و می‌خوا بدونی روزی چند ساعت المپیاد بخوانیم؟ باید بهت بگیم که از پایه دهم، باید بتونی روزانه 3-4 ساعت به زمان مطالعه‌ات برای المپیاد اضافه کنی. وقتی طبق روش مطالعه برای المپیاد زیست برنامه‌ریزی میکنی، حتما منابع المپیاد زیست رو هم در نظر داشته باش.
روش درس خواندن برای المپیاد کامپیوتر
المپیاد کامپیوتر یکی از المپیادهای پرطرفداره که اتفاقاً داوطلب هم زیاد داره. یادت باشه که المپیاد کامپیوتر دو بخش داره؛ تئوری و عملی. پس باید جوری برنامه‌ریزی کنی که از عهده هردوشون بربیای.
◄ مهم: مرحله اول شامل مباحث شمارش، اصل ناوردایی، لانه کبوتر، اکسترمال و استقرا میشه. تمرکزت رو طبق منابع المپیاد کامپیوتر باید بذاری روی این دروس.
در کنار مطالعه مفاهیم، حواست باشه که حل مسئله خیلی مهمه. کلاً بهتره وقت بیشتری برای حل مسئله بذاری و اول‌ازهمه هم برو سراغ نمونه سؤالات المپیاد کامپیوتر سال‌های قبل. برای بخش عملی هم توصیه می‌کنیم تمرینا رو گروهی انجام بدی.
مطالعه برای المپیاد نجوم و اخترفیزیک
نجوم واقعاً مبحث خفنیه و اگه تجربه کار در رصدخانه رو نداری ممکنه برای موفقیت در المپیاد به مشکل بخوری. این از این. یادت باشه که اگه دیر برای المپیاد نجوم شروع کنی فقط باید بری سراغ مباحث کلیدی. این مباحث شامل منابع مرحله اول میشن. منابع المپیاد نجوم رو به‌طور کامل در یک مقاله جدا برات جمع کردیم.
- درس اخترفیزیک خیلی خیلی درس مهمیه و بیشترین سؤالات رو به خودش اختصاص میده ( معمولاً بین 9-13 سؤال). پس دقت کن وقتی داری روی مطالعه برای نجوم برنامه‌ریزی میکنی، اولویت‌بندی‌های درسی‌ات رو (اول درس اخترفیزیک) از اول مشخص کرده باشی.
- دقت کن که یه سری از سؤالای اخترفیزیک به‌صورت ترکیبی با ابزارشناسی طراحی میشن. پس حتماً مباحث درس ابزارشناسی رو با دقت بخون (خیلی هم مبحث کوتاه و خلاصه آیه). برای شروع حتماً برو سراغ کتاب «الفبای المپیاد نجوم و اخترفیزیک» انتشارات دانش‌پژوهان جوان؛ فصل دوم (ابزارشناسی) و سوم (اخترفیزیک) رو بخونی کافیه.
- برای تسلط پیدا کردن توی حل سوالات در روز آزمون، باید حتما نمونه سوالات المپیاد نجوم سال‌های قبل رو دانلود کنی و مثل روز واقعی آزمون تست بزنی.
- اگه روزای امتحان مدرسه‌ات رو می‌گذرونی، همون روزی یک ساعت برای مطالعه کافیه. ولی اصلاً کمترش نکن. چون غیر این، اصلاً نتیجه نمی‌گیری.
چگونه برای المپیاد ادبی درس بخوانیم؟
برای خودت محدودیت درست نکن! یعنی چی؟ برو سراغ تمام منابعی که خارج از منابع درسی و کمک‌درسی به ذهنت میرسه و خلاصه اطلاعات و دانش ادبیات رو در مورد ادبیات فارسی مخصوصاً ادبیات کهن ببر بالا. یادت باشه که هر مدل سؤالی از متون ادبی کهن ممکنه غافلگیرت کنه. اگه نمیتونی خوب فکر کنی و این منابع رو توی ذهنت جمع و جور کنی، برو سراغ منابع المپیاد ادبی.
علاقه، علاقه و بازهم علاقه! آره قشنگ جان بدون علاقه به زبان مادری و ادبیات کشورت نمیتونی سربلند از این آزمون بیای بیرون.
نکته مهم بعدی آینه که تا میتونی باید نمونه سؤال المپیاد کامپیوتر سال‌های قبل رو حل کنی. سایت المپیاد علمی دانشجویی رو هم همیشه جلوت باز بذار و زیر و روش کن! بازهم تأکید می‌کنیم؛ مطالعه آزاد فراموش نشه.
مطالعه برای المپیاد با درس خوندن برای کنکور فرق داره؟
بله که فرق داره! حالا ما چهارتا تفاوت اصلی رو فهرست‌وار برات می‌نویسیم تا از راهی که انتخاب کردی و درستی روش درس خواندن برای المپیاد مطمئن بشی!
- سؤالای المپیاد علمی‌تر و دقیق‌تره. پس مجبور میشی سطح دانشت رو حسابی بالا ببری. درحالی‌که کنکور از این خبرا نیست!
- جزئیات در کنکور مهم‌تره. درحالی‌که جزئیات در مطالعه برای المپیاد هیچ اهمیتی نداره و لازم نیست عین کلمه رو حفظ کنی.
- بازی روانی در سؤالای کنکور وجود داره؛ ایجاد ابهام یا آوردن چند سؤال سخت پشت سرهم.
- تکنیک‌های افزایش سرعت عمل در کنکور ممکنه خیلی اصولی نباشن و فقط لازم باشه یاد بگیری تا سریع جواب بدی.
و در پایان اینم اضافه کنیم که با رتبه شدن در المپیاد شامل سهمیه المپیاد در کنکور میشی و میتونی از امتیازاتش استفاده کنی.
اگه هنوز تصمیم نگرفتی که درس خوندن برای المپیاد بهتره یا کنکور، بهتریه بری توی این لینک تا جواب سوالتو پیدا کنی.
توصیه‌های کلی طلایی‌ها برای موفقیت در المپیاد
ما به‌عنوان کارشناسان حوزه آموزش برای آزمون‌های مختلف سطح کشور، یه سری توصیه کلی برات داریم که میتونی به‌عنوان سرمشق روش درس خواندن برای المپیاد در نظر بگیری:
- برو سراغ منابع معتبر (کتب درسی پیشرفته و مطالب تخصصی مرتبط با المپیاد)
- تکنیک‌های مؤثر مطالعه برای المپیاد رو بشناس و تقویت کن
- تا میتونی نمونه سؤال حل کن و از سؤالای آزمون‌های سال‌های گذشته غافل نشو
- برو کلاس (کلاس‌های آمادگی المپیاد طلایی‌ها میتونه برات خیلی خفن باشه)
- از منتورت در جلسه مشاوره رایگان طلایی‌ها کمک بگیر (منتور، خودش، قبلا از مدال های المپیاد بوده و سیر تا پیاز مسیر رو برات توضیح میده)
- روش درس خواندن برای المپیاد رو بذار بر اساس تجزیه‌وتحلیل پاسخ‌هات به سؤالات
- تجربیات افراد موفق رو حتما در نظر داشته باش. همونطور که قبلا هم گفتیم، مشاوران المپیاد طلایی ها خودشون از مدال‌دارای سال‌های گذشته‌ان، پس به عنوان مثال، زمانی که از مشاوره زیست المپیاد طلایی‌ها استفاده کنی، درواقع داری از تجربه های یک المپیاد زیستی استفاده میکنی.
نقش مدرسه، والدین و معلم‌ها در موفقیت برای المپیاد
انکارناپذیر! نقش مامان و بابا خیلی خیلی مهمه و اصلاً نمیشه از کنار اهمیت حضورشون راحت رد شد. والدین همراه و دلسوز واقعاً گلی است از گل‌های بهشت. هرچی پدر و مادر با فرزند المپیادی‌شون راه بیان، سربلندی نصیب همه میشه نه فقط خود دانش‌آموز.
بعد می‌رسیم به نقش مدرسه و معلم‌ها؛ هرچی کادر آموزشی حرفه‌ای‌تر باشن و با برنامه‌ریزی اصولی، مسیر آمادگی داوطلب رو هموارتر کنن، موفقیت داوطلب هم قطعی‌تر میشه.
در کنار نقش مدرسه، باید از اهمیت مؤسسات آموزشی بگیم که خیلی تأثیر داره. طلایی‌ها با برگزاری جلسات رایگان مشاوره المپیاد، هم روش درس خواندن برای المپیاد رو بهت نشون و هم به تک‌تک سؤالای ذهنت جواب میده.
و در پایان…
المپیاد برای خیلی از دانش‌آموزای مستعدی که خیالاتی برای آینده تحصیلی و شغلیشون دارن، قطعاً یک سکوی پرش خفنه. اگه تو هم میخوای پا روی این سکو بذاری و برسی اون بالابالاها، برای شروع باید آداب مطالعه برای المپیاد رو بلد باشی. روش درس خواندن برای المپیاد مثل کنکور یا هر آزمون دولتی دیگه نیست. پیچ‌وخم و خلاصه قلق‌های خاص خودش رو داره که ما در این مقاله، سعی کردیم خیلی با جزئیات بهش بپردازیم. دیگه باقی مسیر رو باید خودت با همت و پشتکاری که داری، بری جلو. حتماً میتونی قشنگ جان!
